Η 3η Δεκεμβρίου θεσπίστηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία το 1992 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών
Παρόλο που οι σύλλογοι και το αναπηρικό κίνημα εν συνόλω παραμένουν δραστήριοι καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, αυτή η ημέρα χαρακτηρίζεται από την «κορύφωση» των δραστηριοτήτων τους, ενώ παράλληλα σηματοδοτεί την έναρξη του προγραμματισμού για τις δράσεις της «επόμενης χρονιάς»…
Στην Ελλάδα, περίπου το 10% του πληθυσμού αντιμετωπίζει κάποια μορφή αναπηρίας, για παράδειγμα κινητικές ή πολλαπλές αναπηρίες, αισθητηριακές όπως όρασης ή ακοής, βαριές αναπηρίες ή χρόνιες παθήσεις και σύνδρομα. Αν στο ποσοστό αναπηρίας της χώρας προσθέσουμε τους γονείς και κηδεμόνες των πολιτών με κινητικές ή άλλες αναπηρίες, ή ακόμα και τους βοηθούς και συνοδούς, η βοήθεια των οποίων κρίνεται απαραίτητη για την εκπλήρωση των καθημερινών αναγκών και δραστηριοτήτων ορισμένων ΑμεΑ, τότε ο αριθμός των «εμποδιζόμενων ατόμων» αυξάνεται σημαντικά.
Συνέντευξη του Προέδρου της ΕΣΑμεΑ στον Μιχάλη ΚουφαλιτάκηΟ επί σειρά ετών πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Αναπηρίας Ιωάννης Βαρδακαστάνης παραχώρησε συνέντευξη στην «kedenews» για τις ελλείψεις στις υποδομές, τις θέσεις εργασίας στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, αλλά και την πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τον θεσμό του προσωπικού βοηθού.
Τι συμβολίζει για το ελληνικό αναπηρικό κίνημα η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία;Την 3η Δεκέμβρη γιορτάζουμε την ποικιλομορφία της Αναπηρίας. Για το αναπηρικό κίνημα της χώρας είναι, επίσης, ημέρα κοινωνικής διαμαρτυρίας και άσκησης κοινωνικού ελέγχου. Οι πολίτες με Αναπηρία, με αφορμή την 3η Δεκέμβρη, κάνουν γνωστά στην κοινωνία και στην Πολιτεία τα αιτήματά τους, προωθούν τις θέσεις τους, αποδεικνύουν ότι δεν είναι διατεθειμένοι να είναι αόρατοι, διασφαλίζουν ότι η φωνή τους, δυνατή και στεντόρεια, θα ακούγεται σε όλη την Ελλάδα! Ειδικά το τελευταίο διάστημα, μέσα στην πανδημία, τα Άτομα με Αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους έχουν να ανησυχούν ακόμη περισσότερο. Όπως φάνηκε και σε όλη την Ευρώπη, είναι τα πρώτα και τα περισσότερα θύματα της πανδημίας.
Το αναπηρικό κίνημα της χώρας απαιτεί σεβασμό στις αξίες της αυτονομίας, της ισότητας και της αξιοπρέπειας για τα Άτομα με Αναπηρία, καταδικάζει την άνιση μεταχείριση και τις διακρίσεις σε όλες τους τις μορφές και διεκδικεί να γίνει κτήμα όλης της κοινωνίας ότι η Αναπηρία είναι μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και, πρωτίστως, θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το αναπηρικό κίνημα της χώρας -δηλαδή οι πολίτες με αναπηρία, με χρόνια πάθηση, οι γονείς και κηδεμόνες των ατόμων με βαριά και πολλαπλή αναπηρία- δεν αποδέχεται και δεν θα συμφωνήσει ΠΟΤΕ στην αναγκαστική φτώχεια και στον περιορισμό των δικαιωμάτων. Το αναπηρικό κίνημα βρίσκεται πάντα στο προσκήνιο: διεκδικεί και αγωνίζεται για το δικαίωμα στη ζωή με αξιοπρέπεια, στην υγεία και στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, αλλά και στην εκπαίδευση και στην επαγγελματική αποκατάσταση.
Έχοντας εμπειρία ετών και στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ Αναπηρίας, θα λέγατε ότι οι πολιτικές των κυβερνήσεων στην Ελλάδα είναι προσαρμοσμένες στα ευρωπαϊκά στάνταρ;Αν και υπάρχουν ακόμη πολλά να γίνουν, η κύρωση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, καθώς και η εκπόνηση που πραγματοποιείται αυτό το διάστημα από τον υπουργό Επικρατείας κ. Γεραπετρίτη, σε συνεργασία με την ΕΣΑμεΑ, του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Αναπηρία, αίτημα δεκαετιών του αναπηρικού κινήματος της χώρας, αποτελούν πολύ μεγάλα βήματα. Η Ευρώπη έχει σίγουρα να δείξει πολλές καλές πρακτικές, για παράδειγμα στο κομμάτι της προσβασιμότητας. Έχει, όμως, και το τραγικό γεγονός των εκατοντάδων χιλιάδων θανάτων Ατόμων με Αναπηρία σε ιδρύματα, και Ατόμων με Αναπηρία ή χρόνια πάθηση όπου τους αρνήθηκε περίθαλψη μέσα στην πανδημία. Ξεχνάμε πολλές φορές ότι και η Ελλάδα είναι ευρωπαϊκή χώρα, δεν βρίσκεται εκτός Ευρώπης. Συμμετέχει και έχει και υποχρεώσεις απέναντι στα Άτομα με Αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους, με στόχο να γίνουν πράξη και να ενσωματωθούν Οδηγίες και Κανονισμοί.
Οι ελλείψεις στις υποδομές καθιστούν αποκλεισμένους χιλιάδες ΑμεΑ. Υπάρχει «ανοιχτή γραμμή» με τους ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού ώστε να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα προσβασιμότητας;
Υπάρχει μια πολύ καλή συνεργασία με τον πρόεδρο της ΚΕΔΕ, αλλά και με πολλούς δημάρχους και περιφερειάρχες σε όλη τη χώρα, μέσω και των τοπικών μας σωματείων αλλά και των περιφερειακών μας οργανώσεων. Μάλιστα, πριν από περίπου ενάμιση χρόνο είχαμε ξεκινήσει, μέσω της υπηρεσίας μας «Διεκδικούμε Μαζί», ένα πρόγραμμα στους δήμους της Αττικής όπου στελέχη μας αφενός ενημέρωναν δημοτικούς υπαλλήλους και αφετέρου διατηρούσαν γραφείο της ΕΣΑμεΑ για κάποιες ημέρες ώστε να συναντούν και να συνομιλούν με Άτομα με Αναπηρία ενώπιος ενωπίω. Το πρόγραμμα αυτό, που διακόπηκε λόγω της πανδημίας, είχε γνωρίσει τεράστια επιτυχία και είναι πολύ πιθανό να το ξεκινήσουμε και πάλι, με το πέρας αυτής της δύσκολης κατάστασης που ζούμε. Διεκδικούμε όλοι οι δήμοι σε όλη τη χώρα να εκπονήσουν σχέδια δράσης για την αναπηρία για όλους τους τομείς ευθύνης τους.
Τι συμβαίνει στην αγορά εργασίας στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα;Ακόμη, δυστυχώς, διαπιστώνουμε ότι τα Άτομα με Αναπηρία είναι τα πρώτα που απολύονται και τα τελευταία που προσλαμβάνονται. Δεν είναι εύκολο να σπάσει μια κοινωνική συνθήκη που κρατάει χρόνια. Έχουμε καταφέρει, όμως, αφενός να έχουμε πλέον έναν νόμο που υπαγορεύει να δίνονται στα Άτομα με Αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και στις οικογένειές τους το 15% των θέσεων των διαγωνισμών του ΑΣΕΠ, κι αυτό είναι μια μεγάλη επιτυχία των τελευταίων χρόνων, για την οποία δουλέψαμε συστηματικά.
Συμμετέχουμε στην πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τον προσωπικό βοηθό μεταφέροντας την τεχνογνωσία που έχουμε και αυτήν που βρίσκουμε στα ευρωπαϊκά παραδείγματα χωρίς δογματισμούς, ορθοδοξίες και αποκλεισμούς. Η θέσπιση του προσωπικού βοηθού στη χώρα (από την εμπειρία στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες) μας έχει δείξει ότι κάθε άτομο που έχει αυτή την ανάγκη πρέπει να τη λαμβάνει. Κυκλοφορούν διάφορα εξωφρενικά σενάρια στο Διαδίκτυο. Η μόνη αλήθεια είναι πως η ΕΣΑμεΑ δεν απέκλεισε καμία κατηγορία αναπηρίας αναφορικά με τη θέσπιση του προσωπικού βοηθού. Εργαζόμαστε να καθιερώσουμε τον θεσμό και να τον αναπτύξουμε στη χώρα μας, παίρνουμε το ευρωπαϊκό παράδειγμα και το προσαρμόζουμε στη χώρα μας. Με επιστημονικότητα, χωρίς δημαγωγίες, χωρίς λαϊκισμούς, χωρίς υπερβολές, σε στενή συνεργασία με όλους τους φορείς. Πρέπει να αξιοποιήσουμε αυτή την ευκαιρία που μας δίνεται.
Η πανδημία «μετέφερε» υπηρεσίες στον ψηφιακό κόσμο, φέρνοντας παράλληλα τους πολίτες κοντά στην τεχνολογία. Πόσο προσβάσιμες θα λέγατε πως είναι οι ιστοσελίδες των δημόσιων φορέων;Στη χώρα μας, μετά τις συντονισμένες παρεμβάσεις και προτάσεις της ΕΣΑμεΑ, η πλειονότητα των ιστοσελίδων του Δημοσίου έχει κάνει πολλά βήματα προς την προσβασιμότητα. Χρειάζονται όμως συντονισμένη εργασία και πολιτική βούληση για να ολοκληρωθεί το δυνατόν γρηγορότερο αυτή η μετάβαση, ώστε τα Άτομα με Αναπηρία να μπορούν να χρησιμοποιούν όλες τις ιστοσελίδες του δημόσιου τομέα.
Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στην Ε.Ε όσον αφορά την προσβασιμότητα των νέων τεχνολογιών. Επικυρώσαμε τη Συνθήκη του Μαρακές, εγκρίναμε σημαντικές νομοθεσίες για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και επιτέλους καταφέραμε να έχουμε μια οριζόντια νομοθεσία για την προσβασιμότητα, γνωστή ως ευρωπαϊκός νόμος για την προσβασιμότητα, ο οποίος έχει ένα πολύ ισχυρό στοιχείο για την ψηφιακή προσβασιμότητα. Και το πρώτο απ’ όλα ήταν η Οδηγία προσβασιμότητας στο Διαδίκτυο.
Έχουμε διανύσει πολύ δρόμο για την προσβασιμότητα του Διαδικτύου. Στη Διακήρυξη των υπουργών της Ρίγας του 2006, τα κράτη-μέλη δεσμεύτηκαν να εφαρμόσουν την ψηφιακή προσβασιμότητα έως το 2010. Δέκα χρόνια μετά, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε για να διασφαλίσουμε ότι τα Άτομα με Αναπηρία μπορούν να επωφεληθούν από έναν ψηφιακό δημόσιο τομέα χωρίς αποκλεισμούς.
Κλείνοντας, πιστεύετε πως το λευκό μπαστούνι, το αναπηρικό αμαξίδιο, οι αναπηρίες γενικότερα παραμένουν «ταμπού» για την ελληνική κοινωνία;Πριν από λίγα χρόνια η ΕΣΑμεΑ είχε αναθέσει σε δημοσκοπική εταιρεία να ρωτήσει την ελληνική κοινωνία ακριβώς αυτό, καθώς ήταν κάτι που βλέπαμε και εμείς. Η Αναπηρία δεν συγκαταλέγεται πλέον στην περιοχή των «ταμπού», του κοινωνικού στίγματος που επέβαλλε την απομάκρυνση ενός Ατόμου με Αναπηρία από τη «θέα» της κοινωνίας. Σήμερα η Αναπηρία γίνεται αντιληπτή ως «συνάντηση» μεταξύ ενός ατομικού προβλήματος και μιας κοινωνικής κατασκευής.
Στη χώρα μας, το ζήτημα της πρόσβασης στο περιβάλλον, που παραπέμπει ευθέως στην κοινωνική ένταξη των Ατόμων με Αναπηρία, παραμένει πάντοτε ανοιχτό. Ωστόσο, σε σχέση με το παρελθόν έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στη δυνατότητα των Ατόμων με Αναπηρία να κάνουν χρήση των νέων τεχνολογιών και του Ίντερνετ (63,6%) και να έχουν πρόσβαση στην ενημέρωση/πληροφόρηση (55,6%).
Η πρόοδος που σημειώθηκε τα προηγούμενα χρόνια ως προς την κοινωνική ένταξη των Ατόμων με Αναπηρία κινδυνεύει να ανασταλεί εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, που χειροτέρεψε τη ζωή των Ατόμων με Αναπηρία τα τελευταία τρία χρόνια (58,8%), δημιουργώντας ανυπέρβλητες οικονομικές δυσκολίες στις οικογένειες (96,5%), διότι οι πολιτικές της κυβέρνησης που προάγουν την ισότητα και τη διαφορετικότητα στη χώρα μας θεωρούνται λιγότερο σημαντικές και έχουν μικρότερη χρηματοδότηση.
Στο επίπεδο των διακρίσεων εις βάρος των ΑμεΑ, οι οποίες είναι ακόμη διαδεδομένες στη χώρα μας -σύμφωνα με το 79,4% των ερωτώμενων- και εκδηλώνονται κυρίως στην αναζήτηση εργασίας και στην πρόσβαση σε δημόσιους-κοινόχρηστους χώρους, έχει σημειωθεί, επίσης, κάποια μεταβολή: Σε ανάλογη έρευνα που είχε διεξαγάγει η Κάπα Research το 2003, η πλειονότητα των ερωτώμενων εκτιμούσε ότι τα Άτομα με Αναπηρία ζούσαν στο περιθώριο της κοινωνίας, δηλαδή η έκταση του κοινωνικού αποκλεισμού εθεωρείτο πολύ μεγαλύτερη.
Η συνολική δεινή κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας δεν έχει αποδυναμώσει τους δεσμούς αλληλεγγύης μεταξύ των μελών της και δεν έχει οδηγήσει σε έξαρση του ατομικισμού, στοιχείο που καταγράφουν συνολικά οι κοινωνικές έρευνες των τελευταίων ετών. Η κοινωνία και τα ευρήματά της δικαίωσαν αυτό που πιστεύαμε.
Οι κυβερνητικές αποφάσεις που στηρίζουν τα ΑμεΑ
Την καθιέρωση ηλεκτρονικής κάρτας αναπηρίας, την έκδοση οδηγού δικαιωμάτων και την παροχή κινήτρων για τη δημιουργία θέσεων εργασίας για Άτομα με Αναπηρία προβλέπει, μεταξύ άλλων, το εθνικό σχέδιο δράσης για τα δικαιώματα των ΑμεΑ, τους βασικούς πυλώνες του οποίου παρουσίασε ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης σε κοινή συνεδρίαση των Επιτροπών Κοινωνικών Υποθέσεων και Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της Βουλής.
Όπως τόνισε ο κ. Γεραπετρίτης, το λειτουργικό αυτό σχέδιο, που αποτελεί τον οδικό χάρτη της επόμενης πενταετίας, φιλοδοξεί να αλλάξει το υπόδειγμα με το οποίο η κοινωνία αντιμετωπίζει τα Άτομα με Αναπηρία. «Πρόκειται για ένα δυναμικό εργαλείο που θα αφήσει το δικό του θετικό αποτύπωμα» παρατήρησε ο υπουργός, λέγοντας ότι το συγκεκριμένο σχέδιο, που αποτελείται από 6 πυλώνες και 30 στόχους, συνοδεύεται από δείκτες αποτελεσματικότητας, χρονοδιάγραμμα υλοποίησης ανά στόχο και ποσοτικοποίηση της δημοσιονομικής δαπάνης.
Στις προβλέψεις του εθνικού σχεδίου είναι η σύσταση Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας, η διοικητική κωδικοποίηση της νομοθεσίας που αφορά τα Άτομα με Αναπηρία και η αναβάθμιση του λειτουργικού συστήματος αξιολόγησης και πιστοποίησης. Επίσης, όπως ενημέρωσε η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δόμνα Μιχαηλίδου, το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία μιας εθνικής πύλης, δηλαδή ενός ενιαίου πληροφοριακού συστήματος, μέσω του οποίου τα Άτομα με Αναπηρία θα μαθαίνουν για τη χορήγηση όλων των παροχών που δικαιούνται.
**Όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της kedenews
