Λ. Κεχαγιόγλου: «Τα τελευταία 50 χρόνια έχουν… αδειάσει 51 μικρά νησιά»

«Ο γονιός σε ένα μικρό νησί μπορεί να μείνει χωρίς δουλειά, χωρίς ρεύμα, χωρίς γιατρό, αλλά δεν αφήνει το παιδί του αγράμματο» περιγράφει στην «kedenews» ο πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου Μικρών Νησιών Λευτέρης Κεχαγιόγλου

Η Ελλάδα είναι μια κατ’ εξοχήν νησιωτική χώρα, που στην επικράτειά της έχει περισσότερα από 6.000 νησιά και νησίδες, εκ των οποίων όμως λιγότερα από 230 είναι κατοικημένα. Μιλήσαμε με τον πρόεδρο του Ελληνικού Δικτύου Μικρών Νησιών (ΕΔΜΝ) και αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Μικρών Νησιών, Λευτέρη Κεχαγιόγλου, στον οποίο θέσαμε σειρά ερωτημάτων σχετικά με την ακτοπλοϊκή σύνδεση, τα θέματα Υγείας και Παιδείας, αλλά και την αισθητά μειωμένη τουριστική κίνηση λόγω της πανδημίας. Παράλληλα, επικοινωνήσαμε με δημάρχους μικρών νησιωτικών δήμων κάτω των χιλίων κατοίκων, οι οποίοι εξέφρασαν προβλήματα και προβληματισμούς όσον αφορά την «επιστροφή στην κανονικότητα» μετά τη λήξη της τουριστικής περιόδου.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΔΜΝ

στον ΜΙΧΑΛΗ ΚΟΥΦΑΛΙΤΑΚΗ

Φέτος, λόγω της πανδημίας, είχαμε αισθητή μείωση των επισκεπτών στα νησιά μας. Μπορούμε να πούμε ότι πήγαν καλύτερα όσα βρίσκονται κοντά σε αεροδρόμια μεγάλων πόλεων και όσα μπορεί να τα επισκεφθεί κάποιος ως πρώτο προορισμό. Το κλασικό «island hopping» φέτος δεν βοήθησε. Η σεζόν, βέβαια, ελπίζουμε να μην έχει τελειώσει ακόμα. Δυστυχώς όμως η πολιτεία, για να αντιμετωπίσει την πανδημία, βγάζει μερικές φορές κάποιες αποφάσεις χωρίς να τις έχει σκεφτεί πολύ. Πείτε μου, σας παρακαλώ, με ποια λογική επειδή αυξήθηκαν τα κρούσματα στην Αττική βάζεις σε καραντίνα τα νησιά του Αργοσαρωνικού; Γιατί όταν έχεις πρόβλημα με έναν νησιωτικό δήμο στις Κυκλάδες εφαρμόζεις μέτρα μόνο σε αυτό το νησί, ενώ όταν αφορά την Αττική «κλειδώνεις» και τα μικρά νησιά της;

Είναι αλήθεια πως ο φετινός χειμώνας θα είναι ο πιο δύσκολος. Τα πλοία που ταξίδεψαν φέτος το καλοκαίρι, δεν έκαναν απόσβεση των χειμερινών ζημιών τους και, άρα, αντιλαμβάνεστε ότι θα είναι πιο δύσκολη η σεζόν. Επίσης, φοβάμαι πως δεν θα δούμε τον χειμώνα ικανοποιητικό αριθμό ταχυπλόων. Ας έχουμε στο μυαλό μας ότι οι επιδοτούμενες γραμμές εξασφαλίζουν το ελάχιστο δυνατό δίκτυο από και προς τα νησιά μας. Νομίζω πως η πολιτεία θα χρειαστεί και φέτος τον χειμώνα να διευρύνει τον αριθμό των επιδοτούμενων νησιών, μιας και υπάρχει περίπτωση νησιά που δεν επιδοτούνται να χρειαστούν και αυτά οικονομική βοήθεια φέτος.

Δεν είναι μόνο οι ιατροί και οι νοσηλευτές. Είναι το σύνολο των υπηρεσιών που οφείλει να προσφέρει η πολιτεία. Μιλάμε για μικρά νησιά και όχι μόνο για μικρούς νησιωτικούς δήμους. Να το διευκρινίσουμε αυτό: Η πολιτεία οφείλει ΑΜΕΣΑ να ενεργοποιήσει έναν μηχανισμό υποβοήθησης και παρακολούθησης του ελάχιστου ανθρώπινου δυναμικού Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας προς κάθε μικρό νησί. Το έχουμε ζητήσει πολλές φορές αυτό.

Θα ήθελα να επιμείνω λίγο ακόμα στο θέμα της Υγείας. Υπάρχουν μικρά νησιά χωρίς γιατρό, χωρίς δυνατότητα συνταγογράφησης και, βέβαια, χωρίς φαρμακείο. Θα αφήνατε εσείς τους γονείς σας να ξεχειμώνιαζαν σε τέτοια νησιά; Υπάρχουν μικρά νησιά χωρίς τράπεζα και χωρίς ΑΤΜ. Υπάρχουν κάτοικοι μικρών νησιών οι οποίοι παίρνουν το καράβι για να πάνε σε άλλη πόλη να σηκώσουν χρήματα από ΑΤΜ. Υπάρχουν μικρά νησιά απ’ όπου οι μαθητές παίρνουν το πλοίο για να πάνε σχολείο. Έχει τύχει πολλές φορές κατά την επιστροφή των μαθητών να έχει απαγορευτικό. Φαντάζεστε τους γονείς των παιδιών; Σε ένα μικρό νησί με ένα επιδοτούμενο δρομολόγιο την εβδομάδα, πόσες μέρες την εβδομάδα τρώει ο μικρονησιώτης φρέσκο ψωμί; Γιατί να μην μπορεί ένας εκπαιδευτικός να διοριστεί στο νησί του λόγω εντοπιότητας;

Αντιλαμβάνεστε τα κενά στο σύνολο των υπηρεσιών και υποχρεώσεων. Φαντάζεστε να ταξιδέψετε από το νησί σας σε μια ΔΟΥ άλλου νησιού και να μην μπορέσετε να εξυπηρετηθείτε; Ξέρετε, πριν από δύο χρόνια ζήσαμε το εξής παράλογο: Έκλεισε η ΔΟΥ σε ένα νησί και όλοι οι φάκελοι μεταφέρθηκαν σε ένα άλλο μεγαλύτερο και οι υποθέσεις έμειναν για μήνες στις κούτες. Πήγαινες στο μεγαλύτερο νησί για να εξυπηρετηθείς και γύρναγες πίσω στο νησί σου άπρακτος. Υπολογίστε, δηλαδή, ότι κάθε επίσκεψη σε δημόσια υπηρεσία -που στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι δωρεάν- στον μικρονησιώτη κοστίζει περίπου 50 ευρώ. Υπάρχουν μικρά νησιά όπου, εάν θελήσεις να ανοίξεις ένα ψιλικατζίδικο, αλλού πας για τις μισές άδειες και αλλού για τις υπόλοιπες. Σε ένα μικρό νησί των 50 κατοίκων για να ανοίξεις ένα κρεοπωλείο χρειάζεσαι αποθηκευτικό χώρο ψυγείων που χωράει πάνω από 100 ολόκληρα αρνιά.

Τα τελευταία 50 χρόνια έχουν «αδειάσει» 51 μικρά νησιά. Ακατοίκητα. Όσο κι αν μας πονάει αυτό. Εάν συνεχίσουμε έτσι, τα επόμενα 20 χρόνια θα μας αδειάσουν άλλα 16 νησιά. Το σύνολο των ακατοίκητων νησιών ξεπερνά σε άθροισμα την έκταση της Πάρου και της Νάξου μαζί. Ο γονιός σε ένα μικρό νησί λέει: Μπορεί να μείνω χωρίς δουλειά, χωρίς ρεύμα, χωρίς γιατρό, το παιδί μου αγράμματο δεν το αφήνω… Έτσι βλέπουμε σε όσα μικρά νησιά δεν λειτουργούν σχολεία -σπάει δηλαδή η αλυσίδα της νοσταλγίας- να εγκαταλείπει ο μόνιμος κάτοικος το νησί. Για μας, για τα μικρά νησιά, ο ελάχιστος αριθμός μαθητών ανά σχολείο είναι ο ΕΝΑΣ. Σκεφτείτε την εθνικής σημασίας ανάγκη που έχουμε ως χώρα όχι μόνο να στηρίξουμε τις μικρονησιωτικές κοινωνίες, αλλά να τις κάνουμε και πιο ανταγωνιστικές. Ξέρετε για τι μιλάμε; Μιλάμε για ένα Εθνικό Πρόγραμμα Αναζωογόνησης Μικρών Νησιών αξίας περίπου 90 με 100 εκατομμυρίων ευρώ. Τι λέτε; Τα αξίζει αυτά τα χρήματα η πατρίδα μας, τα νησιά μας;

Η πολιτεία έχει να προχωρήσει σε προσλήψεις μόνιμων εκπαιδευτικών περίπου δέκα χρόνια. Σε ό,τι αφορά τους εκπαιδευτικούς που διορίζονται ως ωρομίσθιοι σε ένα μικρό νησί και επιθυμούν να παραμείνουν και την επόμενη χρονιά, αυτό δεν προβλέπεται από την πολιτεία. Ναι, θα εμπιστευόμουνα τα παιδιά του δημοτικού να τα διδάξει κάποιος στρατεύσιμος απόφοιτος δάσκαλος για όσον καιρό κάνει τη θητεία του. Ναι, θα εμπιστευόμουνα έναν στρατεύσιμο επιστήμονα να βοηθά ένα μικρό νησί ανάλογα με τις γνώσεις του. Αυτά που σας λέω μπορούν να γίνουν από χθες. Για φανταστείτε σε ένα μικρό νησί να υπηρετήσουν για έναν χρόνο τη θητεία τους πέντε πολιτικοί μηχανικοί, δύο περιβαλλοντολόγοι, τρεις καθηγητές, τι δύναμη θα δημιουργήσουν…

Δυστυχώς, η φετινή τουριστική κίνηση δεν άγγιξε ούτε το 30% της περσινής σεζόν. Η ανησυχία των κατοίκων, εκτός από το πώς θα εξελιχθεί η πανδημία και πώς θα αντιμετωπιστούν μέσα σε αυτήν τα μικρά νησιά, είναι πώς θα αντεπεξέλθουν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις κατά τους χειμερινούς μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων δεν υπάρχει ιδιαίτερη οικονομική δραστηριότητα - σχεδόν μηδενική, θα έλεγα. Ένα πρόβλημα που προέκυψε πρόσφατα είναι η ξαφνική απόφαση παύσης των ανταποκριτών ΟΓΑ / e-EΦΚΑ στους δήμους. Όλοι οι ασφαλισμένοι, προκειμένου να εξυπηρετηθούν, θα πρέπει να κάνουν ταξίδι στη Ρόδο, κάτι που, όπως είναι προφανές, έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στους ασφαλισμένους και ειδικά στους ηλικιωμένους.

Μετά από ένα «ιδιόρρυθμο» καλοκαίρι οι κάτοικοι των Οινουσσών βρίσκονται ήδη αντιμέτωποι με τις οικονομικές «φουρτούνες» του επερχόμενου χειμώνα. Ο αισθητά μειωμένος αριθμός των θερινών επισκεπτών επιτείνει το άγχος και την αγωνία για το μέλλον των μικρών νησιωτικών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών των εργαζομένων στην εστίαση, στη φιλοξενία και στον τουρισμό. Τα κλειστά -για υγειονομικούς λόγους- σύνορα με την Τουρκία, αλλά και με τις ευρωπαϊκές τουριστικές αγορές, στέρησαν από τα νησιά μας μια πολυάριθμη τουριστική πελατεία, της οποίας η ανάκτηση είναι αβέβαιη. Τα μικρά νησιά έχουν ανάγκη από γενναίες οικονομικές, φορολογικές και αναπτυξιακές παρεμβάσεις για να ξεπεράσουν τον οικονομικό τυφώνα που προκάλεσαν η πανδημία και η αυξανόμενη ένταση στο Αιγαίο. Η νησιωτική πολιτική της χώρας πρέπει να βρει επειγόντως την αναπτυξιακή της ρότα.

Το νησί μας φέτος δοκιμάστηκε σκληρά στον τομέα του τουρισμού. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί πως τα προηγούμενα χρόνια με τα ημερόπλοια δεχόμασταν 26.000 επισκέπτες από την Τουρκία και φέτος κανένα. Στην ίδια κατάσταση κινήθηκαν και τα κότερα από Κύπρο και Ισραήλ. Το Καστελλόριζο έχει περίπου 60.000 ομογενείς που δεν κατάφεραν να ταξιδέψουν λόγω της πανδημίας του Covid-19. Η τοπική αγορά κινήθηκε από τον Στρατό, τους Έλληνες παραθεριστές μέσω των δύο πλοίων που προσεγγίζουν το νησί και από ελάχιστους Ιταλούς που διαθέτουν καταλύματα.

Έχω επανειλημμένως αναφερθεί στα προβλήματα της καθημερινότητας, όπως η έλλειψη μόνιμου γιατρού Γενικής Ιατρικής και η υποστελέχωση του Π.Π. Ιατρείου, τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουμε εξαιρετικά σοβαρό πρόβλημα ακόμα και στις πιο απλές περιπτώσεις. Η πρόσβαση σε γιατρό ιδιαίτερα τον χειμώνα αποτελεί μεγάλο βραχνά, που σε συνδυασμό με τα λιγοστά δρομολόγια και τα ακριβά αεροπορικά γιγαντώνεται.

Οι Λειψοί κατάφεραν να κρατήσουν δυνάμεις μέσα στο φετινό δύσκολο καλοκαίρι. Χάρη στις κινήσεις μας τα τελευταία χρόνια, βελτιώσαμε την προσβασιμότητα και προσεγγίσαμε στοχευμένα το ταξιδιωτικό κοινό. Έτσι, παρά τις αντιξοότητες, η ελληνική αγορά δεν μας «πρόδωσε». Ενδεικτικό είναι πως την περίοδο αιχμής του Αυγούστου αγγίξαμε σε πληρότητες μέχρι και το 100%.  Σε αντίθεση με την καθημερινότητα, όπου η απόσταση μας κάνει καλό, στην τοπική ανάπτυξη η απόσταση από τα κέντρα αποφάσεων αποτελούσε ανέκαθεν ανασταλτικό παράγοντα. Ως ακριτικός δήμος διεκδικούμε με επιμονή και σχέδιο όσα στα αστικά κέντρα θεωρούνται αυτονόητα, όπως καλύτερους όρους υγείας, προσβασιμότητας, παιδείας και οικονομικής στήριξης. H πολιτεία οφείλει να δώσει στους μικρούς δήμους περισσότερη ευελιξία όσον αφορά στη δυνατότητα ωρίμανσης και εκτέλεσης έργων, προκειμένου να εξαλειφθεί το απαράδεκτο φαινόμενο των καθυστερήσεων σε υποδομές ζωτικής σημασίας.

Η τουριστική κίνηση της Ηρωικής Νήσου Κάσου περιορίζεται κυρίως στους δύο καλοκαιρινούς μήνες (Ιούλιο & Αύγουστο), που σε απόλυτους αριθμούς δεν υπερβαίνει τις 15.000. Αποτελείται κυρίως από Κασιώτες της διασποράς, του λεκανοπεδίου της Αττικής, της Ρόδου, της Αμερικής κ.ά. Κατά δεύτερο λόγο από αλλοδαπούς τουρίστες που επισκέπτονται το νησί από τη γειτονική Κάρπαθο με ημερήσιες εκδρομές. Φέτος η κίνηση όσον αφορά την πρώτη περίπτωση είχε μείωση της τάξης του 30%-35%, ενώ, σε ό,τι αφορά τους αλλοδαπούς τουρίστες, η μείωση υπερβαίνει το 80%, μιας και η τουριστική κίνηση στην Κάρπαθο από το εξωτερικό είχε περίπου ισόποση μείωση. Άρα, στο σύνολο η μείωση ανέρχεται περίπου στο 40%-45% σε σχέση με πέρσι. Ο δήμος, για να ελαφρύνει τις οικονομικές απώλειες των επιχειρηματιών, αποφάσισε για το 2020 να τους απαλλάξει από το ενιαίο ανταποδοτικό τέλος καθαριότητας και φωτισμού από τους επαγγελματικούς λογαριασμούς, καθώς επίσης και από τα τέλη πληρωμής ενοικίασης κοινόχρηστων χώρων, και να παρατείνει μέχρι τέλος του έτους την καταβολή δόσεων των βεβαιωμένων προς τον δήμο οφειλών, λόγω διάδοσης του Covid-19.

Σε μια πολύ δύσκολη χρονιά για τον τουρισμό στην Ελλάδα αλλά και ολόκληρο τον κόσμο, μπορώ να πω ότι πήγαμε αρκετά καλά. Υπήρξε μια πτώση τον Ιούνιο και Ιούλιο, αλλά τον Αύγουστο, που παραδοσιακά δεχόμαστε περισσότερους επισκέπτες, σχεδόν φτάσαμε τους αριθμούς της προηγούμενης σεζόν. Πιστεύω ότι κοντινά σε εμάς μικρά νησιά πήγαν καλά γιατί θεωρήθηκαν πιο ασφαλείς προορισμοί και δεν υπήρξε μεγάλη μείωση στις αφίξεις. Όσον αφορά τη Σίκινο, ο κόσμος που μας επισκέπτεται είναι συγκεκριμένος: Περίπου το 70% προέρχεται από τον εσωτερικό τουρισμό, εκ των οποίων αρκετοί έχουν δικά τους σπίτια στο νησί. Από το εξωτερικό μάς επισκέφθηκαν κυρίως Γερμανοί και Ιταλοί αφότου απελευθερώθηκε η αγορά.