Το 1985, όταν οι περισσότεροι Έλληνες δεν είχαν καν ακούσει τη λέξη «ανακύκλωση», ο υαλουργός Ανδρέας Τζοµπανάκης άνοιξε στο χωριό του στα Χανιά -στο Κόκκινο Χωριό Αποκορώνου- το εργαστήριό του και ξεκίνησε να επεξεργάζεται το απόβλητο γυαλί, το οποίο µάζευε για να δηµιουργήσει τα δικά του έργα τέχνης. Ζωντανεύει ξανά το άχρηστο γυαλί, που διαφορετικά θα κατέληγε στα σκουπίδια. Το επεξεργάζεται, ώσπου να το µετατρέψει σ’ ένα καινούργιο, χειροποίητο κοµψοτέχνηµα. Στην οικογενειακή βιοτεχνία του ο υαλουργός κ. Ανδρέας Τζοµπανάκης δεν αφήνει το παραµικρό γυάλινο αντικείµενο να πάει χαµένο: για την παραγωγή του φυσητού διακοσµητικού γυαλιού του έχει υιοθετήσει την ιδέα της ανακύκλωσης.
Την τέχνη της επεξεργασίας φυσητού χειροποίητου ανακυκλωµένου γυαλιού συνεχίζει ο γιος του κ. Τζοµπανάκη, Σπύρος, ο οποίος µοιράστηκε στην «kedenews» µυστικά της τέχνης του.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
στην ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΡΤΕΜΙΑ∆Η
Είστε από τους ελάχιστους πια καλλιτέχνες-τεχνίτες που ασχολούνται µε την τέχνη του φυσητού γυαλιού στην Ελλάδα. Πώς µάθατε αυτή την τέχνη;
Ο πατέρας µου ξεκίνησε πειραµατικά την τέχνη το 1985 και την πέρασε και σε εµένα. Η δουλειά του πατέρα µου ήταν στο µέταλλο. Στην αρχή ξεκίνησε ως οξυγονοκολλητής, µετά δούλευε στα χυτήρια µετάλλου και αργότερα ασχολήθηκε µε την κατασκευή φωτιστικών. Είχε τη γνώση πάνω στο µέταλλο, έφτιαχνε το µεταλλικό µέρος του φωτιστικού, όχι το γυαλί, και από την Αθήνα κατέβηκε στον Αποκόρωνα Χανίων, όπου ήθελε να κάνει πειραµατικά έναν µικρό φούρνο για να φτιάχνει γυαλιά για φωτιστικά. Είχε φύγει 12 ετών για την Αθήνα και έκανε τον φούρνο για το γυαλί και αναγκαστικά έφερε έναν µάστορα από την Αθήνα να τον βοηθάει, γιατί δεν ήξερε, και έτσι έµαθε, µε ό,τι πείρα είχε από τις δουλειές του.
Υπάρχει στο εξωτερικό η τέχνη του φυσητού γυαλιού;
Κυρίως υπάρχουν σχολές και εργοστάσια µεγάλα, έχουµε δουλέψει µε παιδιά από Πολωνία, Γιουγκοσλαβία, Ρωσία και Φινλανδία παλαιότερα. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε σχολή ούτε Έλληνας που να γνωρίζει τη δουλειά, εκτός από αυτούς που είχαν τέτοιες βιοτεχνίες, αλλά έχουν πάρει σύνταξη, ή το κάνουν από χόµπι, 5-6 στην Ελλάδα. Στο εξωτερικό υπάρχει ζήτηση σε προσωπικό, το οποίο όµως καλύπτεται µε χαµηλό µισθό.
Πώς γίνεται η παραγωγή; Έχετε βοήθεια;
Ναι, όταν κάνουµε παραγωγή είναι άλλα τρία άτοµα εκπαιδευµένα και δουλεύουν πάνω στη δική µας τεχνοτροπία. Στις αρχές δουλεύαµε άµµο και φωτιά, αλλά ήθελε εννέα ώρες να λιώσει στους 1.550 βαθµούς. Για να γίνει γυαλί από παλιά µπουκάλια, τα διαχωρίζουµε σε χρώµατα, τα σπάµε σε κοµµάτια, τα πλένουµε να φύγουν τα ξένα σώµατα από πάνω. Χρησιµοποιούµε άµµο από συγκεκριµένες παραλίες στα Νότια Σφακιά η οποία ήταν ακατέργαστη και φτιάχναµε γυαλί. Κάποτε ανάψαµε φωτιά για να ψήσουµε και µετά έµεινε το γυαλί από κάτω. Χρειάζεται πολλή πείρα για να λιώσει κανείς το γυαλί στη σωστή θερµοκρασία και να το επεξεργαστεί κατάλληλα. Παράλληλα, ασχολούµαστε και µε ανακυκλωµένα µέταλλα σε θερµοκρασίες µεταξύ 900°C και 1.400°C. Το λιωµένο µέταλλο διοχετεύεται σε καλούπια φτιαγµένα από άµµο, όπου σταθεροποιείται µε την πτώση της θερµοκρασίας και παίρνει την τελική του µορφή.
Πώς παραγγέλνουν πράγµατα από εσάς; Σας ζητάνε συγκεκριµένα σχέδια;
Υπάρχουν social media, όπου δουλεύουµε κυρίως από εκεί, και σελίδα στο Ίντερνετ. Είµαστε µοναδικοί στην Ελλάδα, γιατί όσοι υπήρχαν µέχρι το 2010 έχουν κλείσει. Τώρα, λόγω της κατάστασης, δεν υπάρχουν οι πωλήσεις που είχαµε προ κρίσης, αλλά το εξελίσσουµε συνέχεια και έχουµε πολλούς πελάτες από εξωτερικό. Σε αυτό βοηθάει ο τουρισµός, διότι οι τουρίστες εντυπωσιάζονται πολύ από την τέχνη µας. Όσον αφορά τα σχέδια, έχουµε ήδη τα πάντα. Αν τεχνικά γίνεται κάτι, το κάνουµε, γιατί ζητάνε και πράγµατα που είναι δύσκολο να γίνουν. Για παράδειγµα, ήρθε κάποιος και ζήτησε να του φτιάξουµε ένα λαούτο για να παίζει στα πανηγύρια γυάλινο.
Πιστεύετε ότι θα συνεχιστεί αυτή η τέχνη ύστερα από εσάς;
Θέλω να πιστεύω πως ναι, γιατί είναι µια δουλειά που αφήνει λεφτά, είναι κάτι που είναι δικό µας, δεν αγχωνόµαστε τι ώρα θα πάµε στη δουλειά και τι ώρα θα ανοίξουµε. Τουρισµός και επισκεψιµότητα θα υπάρχουν όσο υπάρχει θάλασσα, εποµένως ο κόσµος είναι στάνταρ, οπότε θα υπάρχουν και πωλήσεις.
*όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα kedenews
