Rosa Nera: Η εκκένωση της ελευθερίας στο βωμό της κρατικής αξιοποίησης

Στο λόφο Καστέλι, στα Χανιά, όπου οι κάτοικοι λένε ότι είναι το σημείο με την μαγευτική θέα που μπορείς να δεις την παλιά πόλη από ψηλά, βρίσκεται ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο του Πολυτεχνείου Κρήτης το οποίο τα τελευταία 16 χρόνια, από τον Ιούνιο του 2004 μέχρι και τον Σεπτέμβρη του 2020 τελούσε υπό κατάληψη.

Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 2004 μία ομάδα αντιεξουσιαστών κατέλαβε το κτίριο εφόσον τόσα χρόνια ήταν εγκαταλελειμμένο, υποστηρίζοντας πως πρέπει να υπάρχει το δικαίωμα κοινωνικής χρήσης αχρησιμοποίητων επί χρόνια κτιρίων με σκοπό την κάλυψη αναγκών, χωρίς όμως να διεκδικούν την ιδιοκτησία.

Κατά τη διάρκεια της κατάληψης «Rosa Nera» δημιουργήθηκαν πολλοί χώροι, οι οποίοι αξιοποιούνταν ελεύθερα και δωρεάν. Σύμφωνα με πληροφορίες, από κατοίκους των Χανιών, το κτίριο είχε δανειστική βιβλιοθήκη, παζάρι, συλλογική κουζίνα και αντι-εμπορευματικο καφενείο. Μάλιστα πραγματοποιούνταν συναυλίες, παραστάσεις και ανοιχτές συζητήσεις. Ωστόσο δεν ήταν λίγες οι φορές που το κτίριο αυτό και οι «παράνομοι ένοικοι» περιέθαλπαν μετανάστες, πρόσφυγες αλλά και άστεγους. Ειδικότερα, σε ανακοινώσεις τους τονίζουν, πως «άνοιξαν την αυλή στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας».

Αφού το δημόσιο Πολυτεχνείο Κρήτης είχε αφήσει το κτίριο ανεκμετάλλευτο, οι άνθρωποι της «Rosa Nera» καθάρισαν τον χώρο από τα απορρίμματα και επισκεύασαν το κτίριο με δικά τους έξοδα. Παρόλο που, σύμφωνα με τον νόμο, η ενέργεια αυτή απαγορεύεται καθώς πρόκειται για εκμετάλλευση κρατικής ιδιοκτησίας οι απόψεις στα Χανιά για την κατάληψη της Rosa Nera διίστανται.

Τα ξημερώματα της 5 Σεπτέμβρη 2020 αστυνομικές δυνάμεις προχώρησαν στην εκκένωση της κατάληψης «Rosa Nera».Η ΕΛΑΣ απομάκρυνε τα άτομα που βρισκόταν μέσα στο κτίριο καθώς και αντικείμενα που υπήρχαν μέσα στο χώρο.

Ακριβώς μία εβδομάδα μετά την εκκένωση της κατάληψης «Rosa Nera», πραγματοποιήθηκε πορεία αλληλεγγύης με 5.000 άτομα ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την εισβολή της αστυνομίας στο κτίριο αλλά και ενάντια στην ξενοδοχοποίηση του λόφου Καστέλι. Μάλιστα στην πορεία συμμετείχαν συλλογικότητες από όλη την Κρήτη και πραγματοποιήθηκε πορεία και στο Ηράκλειο με κεντρικό σύνθημα «Καμία εκκένωση δε μένει αναπάντητη».

Στο πλευρό της κατάληψης «Rosa Nera» στάθηκε και η ΕΛΜΕ αφού σύμφωνα με ανακοίνωσή της καταδίκασε την αστυνομική επιχείρηση εκκένωσης του κτιρίου: «Η κατάληψη ξεκίνησε να λειτουργεί πριν 16 χρόνια σε ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο και ανεξάρτητα από τη γνώμη που έχει κανείς για τη μορφή και το περιεχόμενό της έχει πλούσια κοινωνική και πολιτιστική συνεισφορά. Η παράδοση ενός ιστορικού χώρου στο ξενοδοχειακό κεφάλαιο  και η μετατροπή του σε ένα ακόμη πολυτελές ξενοδοχείο θα αποκλείσει μεγάλο μέρος των Χανιωτών από την πρόσβαση στην περιοχή».

Την κατάληψη υποστηρίζουν δεκάδες πανεπιστημιακοί και ερευνητές ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας και του εξωτερικού, με κοινή τους επιστολή, τονίζοντας πως είναι απαράδεκτο τα δημόσια ιδρύματα να σιωπούν μπροστά στην ιδιωτικοποίηση των δημόσιων αγαθών.

Ωστόσο, πολλές ήταν οι προτάσεις από την τοπική αυτοδιοίκηση για το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το κτίριο. Ο Αντιπεριφερειάρχης Επιχειρηματικοτητας, Αντώνης Παπαδεράκης, με ανακοίνωσή του, είχε ζητήσει να δημιουργηθεί στην περιοχή θερμοκοιτίδα καινοτόμων επιχειρήσεων, τεχνολογιών, πολιτισμού και δημιουργικής βιομηχανίας, ενώ τόνισε πως η μετατροπή του σε ξενοδοχείο θα αποτελέσει προσβολή στην ιστορία του Πολυτεχνείου. Ενδιαφέρον είχε και η πρόταση του Δημοτικού Σύμβουλου Μύρωνα Γιακουμάκη, που ζήτησε δημοψήφισμα προκειμένου οι κάτοικοι να είναι αυτοί που θα αποφασίσουν την ιδανική χρήση για το λόφο Καστέλι. Και τέλος, ο Δήμαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκης, πρότεινε να δημιουργηθεί Δημοτική Βιβλιοθήκη, με τον δήμο να δίνει μίσθωμα στο Πολυτεχνείο.

Ξεκάθαρη θέση στο ζήτημα παίρνει και η Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Χανίων η οποία με επιστολή της προς τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, ζητά να σταματήσει τη φύλαξη του κτιρίου εφόσον πλέον δεν προορίζεται για δημόσια χρήση αλλά για εκμίσθωση σε ιδιώτες. Τονίζουν επίσης πως  «η Αστυνομία δεν υποχρεούται να παρέχει φύλαξη σε ιδιώτες» και καλεί τους ιδιώτες που έχουν εμπλακεί στην εκμίσθωση του κτηρίου, εφόσον επιθυμούν να φυλάξουν την περιουσία τους, «να απευθυνθούν σε ιδιωτική εταιρεία φύλαξης», καθώς αποστολή της αστυνομίας είναι η φύλαξη των πολιτών. «Οι συνάδελφοί μας δεν υποχρεούνται να φυλάξουν τον συγκεκριμένο χώρο και ζητούμε την άμεση αποχώρησή τους, με σκοπό να επιστρέψουν στα καθήκοντά τους, που δεν είναι άλλα από την προστασία των πολλών και όχι του ενός», και συνεχίζουν: «εάν κάποιος ιδιώτης επιθυμεί την παροχή υπηρεσιών φρούρησης από την Ελληνική Αστυνομία επικαλούμενος λόγους ασφαλείας, αιτείται αυτών. Εάν το Αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ. απαντήσει θετικά, τότε ο ιδιώτης οφείλει να καταβάλει την αντίστοιχη ορισμένη εκ του νόμου κοστολόγηση των υπηρεσιών των συναδέλφων μας και η οποία θα καταβληθεί στα Ταμεία τους».

Τον Ιούνιο του 2017, σύμφωνα με την εφημερίδα «Καθημερινή» και την «Αυγή» ο υφυπουργός Παιδείας, Βασίλης Διγαλάκης νοίκιασε το κτίριο σε τουριστική επιχείρηση και τότε το υπ. Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, κατοχύρωσε πως πρόκειται για νεότερο μνημείο. Ο υφυπουργός Παιδείας και τέως πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης (στον οποίο ανήκε το οίκημα) Βασίλης Διγαλάκης είχε παραγγείλει μελέτη για τις χρήσεις του κτηρίου, την οποία η συνέλευση της κατάληψης «Rosa Nera» έχει παραθέσει στοιχεία ότι την πραγματοποίησε με εταιρείες με τις οποίες συνδέεται ο ίδιος. Τη συμφωνία με το Πολυτεχνείο για κατασκευή πολυτελούς ξενοδοχείου, σύμφωνα με την «Αυγή», έχει υπογράψει η εταιρεία – φάντασμα Belvedere, η οποία εμφανίζει έναν ιδιοκτήτη χωρίς οικονομική επιφάνεια, μικρό μετοχικό κεφάλαιο και καθόλου ισολογισμούς, δημιουργώντας την αίσθηση ότι λειτουργεί ως «κουρτίνα» κάποιων ιδιοκτητών που δεν θέλουν να φανούν.

Συνομιλήσαμε με ανθρώπους που υποστηρίζουν ανοιχτά την κατάληψη, με τον πρόεδρο της ΕΛΜΕ αλλά και με κατοίκους των Χανίων για το αν είναι αντίθετοι με την ξενοδοχοποίηση του λόφου Καστέλι αλλά και για το ποια χρήση του κτιρίου θα προτιμούσαν.

«Για μας η κατάληψη ήταν νησίδα ελευθερίας,  χώρος πολιτισμού. Αντικαθιστούσε πολλές φορές αυτό που απαιτούσαμε να γίνει από την πολιτεία. Πάντα όταν έφταναν μετανάστες ήταν και είναι ένα πάγιο αίτημά μας να υπάρχουν σταθερές δομές και χώρος υποδοχής και φιλοξενίας για όσο παραμένουν εδώ οι άνθρωποι ωστόσο πάντα η στάση της δημοτικής αρχής ήταν «ας πάνε στη Ρόζα» δηλαδή, θέλω να πω, πως οι θεσμοί πρότειναν να πάνε στο κτίριο της κατάληψης ενώ αυτή τη στιγμή οι ίδιοι επιτίθενται σε αυτό».

«Μένω ακριβώς στο στενό της Ρόζα τα τελευταία 7 χρόνια, μεγαλώνοντας ταυτόχρονα και ένα παιδί μέσα στην παλιά πόλη. Με την ξενοδοχοποίηση ούτως η αλλιώς της παλιάς πόλης περιοριστήκαν τα σπίτια, αρχικά υπήρχαν περισσότερα. Πολλοί άνθρωποι αναγκάστηκαν να φύγουν λόγω του Airbnb , αυτό είναι το ένα κομμάτι. Όσον αφορά τη Ρόζα , ήταν η αυλή που αποτελούσε το μπαλκόνι της γειτονιάς μας, πηγαίναμε τα παιδιά μας να παίξουν σε καθημερινή βάση, είχαν πρόσβαση άπαντες. Στη Ροζα γίνονταν συναυλίες, παραστάσεις υπήρχε ένας εξαιρετικός παιδότοπος, πεντακάθαρος, με παρκέ και πολλές δραστηριότητες. Επίσης υπήρχε και ομάδα φύλαξης παιδιών προκειμένου να βοηθά τους εργαζόμενους γονείς. Συμμετείχαν διάφορες ομάδες που έκαναν μαθήματα μουσικής, όπως είναι τα Γεραμανακια. Ως γείτονας θέλω να πω πως μπορούσαμε άνετα να επισκεφθούμε τον χώρο ανά πάσα στιγμή, χωρίς κανένα πρόβλημα».

«Τα Χανιά έχουν μια πολύ πλούσια παράδοση κινημάτων αντίστασης σε ότι αφορά τους ελεύθερους  χώρους, το αντιρατσιστικό κίνημα, το αντιφασιστικό, το εργατικό, σε ότι έχει υπάρξει ως κίνημα αντίστασης στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες. Η Ρόζα Νέρα ήταν οργανικό κομμάτι όλων αυτών των κινημάτων. Ο συγκεκριμένος χώρος, αν και δεν ανήκω σε αυτόν, έπαιξε τον ρόλο κάλυψης κοινωνικών αναγκών σε αρκετές δραστηριότητες που το κράτος όχι απλά οπισθοχωρούσε, αλλά λειτουργούσε ενάντια. Όσο για την πρόταση του δημάρχου πρόκειται για ένα φύλλο συκής που προσπαθεί να αποκρύψει το ότι έχει ταχθεί με την πλευρά της ξενοδοχοποίησης. Αν προσέξετε καλά την πρότασή του δεν μιλάει για βιβλιοθήκη, μιλάει εφόσον για κάποιο λόγο η σύμβαση με την εταιρεία δεν τελεσφορήσει τότε και αν βλέπουμε ότι θα γίνει. Ξαφνικά εμφανίστηκε από το πουθενά μια τέτοια πρόταση και αν διαβάσει κάνεις πίσω από τις γραμμές , αν διαβάσει το πολιτικό μήνυμα θα δει ότι είναι πως ‘’δε συγκρουόμαστε με το πολυτεχνείο’’».

«Η Ρόζα Νέρα ανεξάρτητα από τι γνώμη έχει κανείς για το περιεχόμενο και τη μορφή της κατάληψης, είχε μια πλούσια πολιτιστική και κοινωνική συνεισφορά. Εμείς σαν ΕΛΜΕ έχουμε βγάλει ανακοίνωση στην οποία έχουμε τονίσει ότι έκανε κατά καιρούς προβολές ταινιών, παρουσιάσεις βιβλίων , πολιτιστικές εκδηλώσεις, θεατρικά δρώμενα και πολλές άλλες δραστηριότητες τις οποίες παρακολουθούσαν κατά διαστήματα οι Χανιώτες, όχι απαραίτητα προσκείμενοι στον χώρο αυτό. Ήταν μια κατάληψη η οποία χαρακτηρίζονταν από την ανοιχτότητά της και από την προσέλευση ανθρώπων από διάφορους πολιτικούς χώρους και αν μη τι άλλο εξασφάλιζε την ελεύθερη πρόσβαση στο μπαλκόνι των Χανιών. Τώρα, είμαστε αντιμέτωποι με έναν ιδιώτη, με έναν επιχειρηματία ο οποίος καταλαμβάνει τον χώρο επειδή έχει πολλά χρήματα και δεν θα μπορεί κάνεις να προσεγγίσει τον χώρο»

«Στα Χανιά δεν υπάρχει ούτε ένας χώρος ο οποίος να διατίθεται ελεύθερα για παραστάσεις πόσο μάλλον για πρόβες οι οποίες θέλουν πολύ καιρό. Οπότε όλες οι ερασιτεχνικές ομάδες οποιουδήποτε τύπου δεν έχουν πουθενά αλλού να στεγαστούν εκτός από τη Ρόζα, στην οποία υπήρχε ένα θεατράκι πλήρως διαμορφωμένο 60 θέσεων. Είμαι στην θεατρική ομάδα που λέγεται Δεςπολλες εδώ και 5 χρόνια και εκεί έχουμε στεγαστεί, έχουμε παρουσιάσει τις παραστάσεις μας. Ουσιαστικά με την παύση της Ρόζας ένας αριθμός ομάδων , όπως είμαστε εμείς, ακυρώνεται ή δυσκολεύεται πάρα πολύ. Έχουμε τεράστια δυσκολία στο να λειτουργήσουμε. Επίσης εξίσου σημαντικό είναι και το συναισθηματικό κομμάτι, τόσα χρόνια έχουμε δεθεί. Άλλο είναι το δέσιμο που αποκτάς όταν αυτοοργανώνεσαι και ρυθμίζεις όλα τα επιμέρους κομμάτια για τη δουλειά σου. Έχουμε αφήσει κομμάτια από την ψυχή μας εκεί, δεν ήταν ένα απρόσωπο θέατρο, ήταν το θεατράκι μας. Εκτός από το πολιτικό θέμα υπάρχει και το πολιτιστικό, που αυτή την ώρα μένει ξεκρέμαστο.

«Δεν θέλω να γίνει ξενοδοχειακή μονάδα το κτίριο στο Πολυτεχνείο, θα προτιμούσα να γίνει ένα πάρκο ή εν πάσει περιπτώσει κάτι που μπορεί να αξιοποιηθεί από εμάς, τους κατοίκους των Χανίων. Το κτίριο βρίσκεται στο πιο κεντρικό σημείο της πόλης, είναι κρίμα να μην μπορούμε να πάμε. Με το ξενοδοχείο δε θα μπορούμε να έχουμε πρόσβαση. Όσο για την προσφορά της «Rosa Nera» στα Χανιά ξέρω ότι περιέθαλπαν μετανάστες και έκαναν δράσεις πολιτισμού».

Βίντεο από την συνέλευση στην Αγορά Χανίων

[video width="1920" height="1080" mp4="/wp-content/uploads/2020/09/MVI_6761.mp4"][/video]