Ετοιμόρροπα κτίρια στην Αθήνα, ενεργές «βόμβες» σε έναν νέο σεισμό

Δεκάδες κτίρια ετοιμόρροπα στην Αθήνα - Μιλούν στην kedenews o Γιώργος Αποστολόπουλος, Γεράσιμος Χουλιάρας - Η θέση του Δήμου Αθηναίων

Μπορεί να είναι δύσκολο έως τουλάχιστον αδιανόητο να το συνειδητοποιήσει κανείς, ότι εν έτει 2020 και παρά τα κατά καιρούς προειδοποιητικά «καμπανάκια» που κρούει και η φύση, υπάρχουν δίπλα μας κτίρια, τα οποία λειτουργούν ως ιδιαίτερα πιθανοί κίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια χωρίς να αποκλείεται ακόμη και το ενδεχόμενο να αποβούν μοιραία σε έναν πιθανό νέο σεισμό.

Με αφορμή το πρόσφατο χτύπημα του Εγκέλαδου των 6,7 Ρίχτερ στο νησί της Σάμου, όπου δύο ανήλικα παιδιά έχασαν τη ζωή τους, όταν καταπλακώθηκαν από τοίχο κτιρίου που έπεσε πάνω τους καθώς περπατούσαν στο δρόμο, έρχεται ξανά στην επιφάνεια ένα θέμα που θα έπρεπε να έχει λυθεί εδώ και πολλά χρόνια κι όμως αποτελεί ακόμη ανοιχτή «πληγή». Τα ετοιμόρροπα και εγκαταλελειμμένα κτίρια που βρίσκονται διάσπαρτα σε περιοχές όλης της Ελλάδας χωρίς κανείς να μεριμνά, έτσι ώστε να προστατευτεί η σωματική ακεραιότητα των πολιτών.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κατάρρευση δύο σπιτιών στο Γκάζι και την περιοχή της Πνύκας πριν από περίπου έναν χρόνο, όπου μπορεί μεν να μην θρηνήσαμε θύματα, ωστόσο το ίδιο το γεγονός έφερε στη δημοσιότητα δύο βασικές παραμέτρους, που εξηγούν και τον λόγο για τον οποίο η «πληγή» εξακολουθεί να διαιωνίζεται βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή όλων μας.

Μέσω του εν λόγω συμβάντος, αναδείχθηκε σε όλο της το εύρος, η κακή κατάσταση που επικρατεί σε δεκάδες κτίρια της πρωτεύουσας, τα οποία έχουν αφεθεί στον χρόνο προκειμένου να καταρρεύσουν αφού οι ιδιοκτήτες τους είτε δεν μπορούν να τα αναπαλαιώσουν λόγω κόστους, είτε είναι ιδρύματα που απολαμβάνουν μια ιδιότυπη ασυλία για την αδιαφορία που δείχνουν στην διαχείριση της ακίνητης περιουσίας τους.

Το kedenews.gr επικοινώνησε με τον Αντιδήμαρχο Δόμησης και Κτιριακών Υποδομών, Γιώργο Αποστολόπουλο, μαθαίνοντας όσα έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής αναφορικά με το συγκεκριμένο φαινόμενο αλλά και για το τι μέλλει γενέσθαι στο άμεσο μέλλον.

«Από τα επικινδύνως 13 ετοιμόρροπα -που ενδέχεται να πέσουν λόγω σεισμού ή έντονων καιρικών φαινομένων- κτίρια στο κέντρο της Αθήνας, για τα οποία είχαν εκδοθεί οι σχετικές άδειες, έχουν ήδη κατεδαφιστεί τα 7 και υπολογίζουμε ότι η συνολική διαδικασία θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις αρχές του επόμενου έτους. Πρόκειται για μία προσπάθεια που έχουμε ξεκινήσει εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα και έχουμε καταφέρει για πρώτη φορά στην ιστορία να αρχίσουμε να ελπίζουμε ότι το έργο θα ολοκληρωθεί» υπογραμμίζει ο Γ. Αποστολόπουλος.

«Το υπουργείο Περιβάλλοντος επεξεργάζεται ένα νομοσχέδιο αναφορικά με τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, για εκείνα δηλαδή τα κτίρια που δεν είναι άμεση και επείγουσα ανάγκη να γκρεμιστούν επειδή αποτελούν πρόβλημα για τη δημόσια ασφάλεια αλλά επειδή δημιουργούν πρόβλημα στην εικόνα της πόλης ή η εγκατάλειψή τους μπορεί να αποτελέσει μία πιθανή υγειονομική βόμβα αναφέρει ο Αντιδήμαρχος Δόμησης και Κτιριακών Υποδομών και συμπληρώνει ότι:

«Στο σημείο αυτό έρχεται το υπουργείο για να δημιουργήσει ένα εργαλείο και να λύσει τα χέρια της Αυτοδιοίκησης σε όλους τους Δήμους της χώρας και όχι μόνο του Δήμου των Αθηναίων, έτσι ώστε να μπορεί είτε ο Δήμος μόνος του, είτε με ένα μεικτό σχήμα μαζί με κάποιον ιδιώτη να αποκαθιστά το κτίριο και η απόσβεση των εξόδων να γίνεται από την εκμετάλλευσή του σε ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο θα κριθεί από το τι μπορεί να του φέρει η εκμετάλλευση και πόσα χρήματα δαπανήθηκαν. Άρα λοιπόν να εκμεταλλεύεται το ακίνητο για κάποιο χρονικό διάστημα και αν εμφανιστεί ο ιδιοκτήτης να το παίρνει πίσω αφού όμως έχει χάσει για το προηγούμενο διάστημα τη διαχείριση του ακινήτου του».

Σύμφωνα με τον Αντιδήμαρχο Δόμησης και Κτιριακών Υποδομών, Γιώργο Αποστολόπουλο μόνο στην Αθήνα «ο αριθμός των εγκαταλελειμμένων σπιτιών ανέρχεται στα 1800 διασκορπισμένα και στις επτά περιφερειακές κοινότητες, εκ των οποίων τα 400 είναι χαρακτηρισμένα διατηρητέα από το υπουργείο Περιβάλλοντος και τα 200 από το υπουργείο Πολιτισμού.

Οπότε θα πρέπει να βρεθεί κάποια ισορροπία στο τι πραγματικά είναι διατηρητέο και τι πρέπει κάποια στιγμή να φτιαχτεί, γιατί εκεί δηλώνουν κάποια αδυναμία οι ιδιοκτήτες στο να αποκαταστήσουν ένα διατηρητέο και πολύ απλά το αφήνουν να ρημάξει. Είναι μία άσκηση που πρέπει να την δούμε συνολικά έτσι ώστε ένα κτίριο να χαρακτηρίζεται διατηρητέο με μία μικρότερη ευκολία εκτός βέβαια αν πρόκειται πραγματικά για έναν ιστορικό ή αρχαιολογικό θησαυρό. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να δίνονται και κάποια κίνητρα για να μπορεί εκείνος που αδυνατεί, να αποκαταστήσει το ακίνητό του».

Από την άλλη πλευρά, εξίσου απελπιστική είναι η κατάσταση που επικρατεί και στη Θεσσαλονίκη, όπου τα εγκαταλελειμμένα κτίσματα είναι περί τα 700. Συνολικά η Ελλάδα έχει 20.000 διατηρητέα κτίρια και ειδικότερα, το ΥΠΕΝ έχει χαρακτηρίσει 10.235 εξ αυτών ως διατηρητέα και από αυτά τα 3.140 βρίσκονται στην πρωτεύουσα.

Όπως είχε αναφερθεί σε παλαιότερο δημοσίευμα του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Δημαράς, είχε χαρακτηρίσει όλα τα αντίστοιχης εικόνας και ασφάλειας κτίρια ως «ωρολογιακή βόμβα» για τη ζωή της πόλης από τις πλευρές της στατικής, της δομικής, της υγιεινής, του πυρός και της αισθητικής, θέτοντας σε διαρκή κίνδυνο τους κατοίκους και επισκέπτες και αποτελώντας συγχρόνως μία βασική παράμετρο υποβάθμισης.

«Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν», όπως υποστήριζε ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής, Ιπποκράτης και φαίνεται ότι το συγκεκριμένο ρητό βρίσκει απόλυτη εφαρμογή και στην περίπτωση του σεισμού στη Σάμο. Αν είχαν γίνει οι απαραίτητες ενέργειες πριν συμβεί το μοιραίο, τότε ο τοίχος του παλιού κτιρίου δεν θα είχε πέσει ποτέ και τα δυο παιδιά θα βρίσκονταν ακόμη στη ζωή, γιατί πολύ απλά αυτό θα είχε ήδη κατεδαφιστεί ως επικίνδυνο.

«Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να υπάρχουν ή να μένει κανείς σε τέτοια κτίρια, που είναι παλιά και ενδεχομένως σε αρκετά κακή κατάσταση, ακόμη και ακατάλληλα», αναφέρει στο kedenews.gr και ο Διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Γεράσιμος Χουλιάρας ορμώμενος από την καταστροφή στο παραπάνω νησί και συνεχίζει προσθέτοντας πως «τα παλιά κτίρια θέλουν προσοχή και είναι απαραίτητη η συμβολή μηχανικών, οι οποίοι θα ελέγχουν την καταλληλότητα ή μη καταγράφοντας την ακριβή κατάστασή τους και το πόσο επικίνδυνα μπορούν αυτά να αποδειχθούν μελλοντικά».

Άλλη μια φορά που επιβεβαιώθηκε περίτρανα -και δυστυχώς όχι ανώδυνα- ότι στην Ελλάδα πρέπει πρώτα να συμβεί κάτι δυσάρεστο ξανά και ξανά προκειμένου να αρχίσει να κινείται η όποια διαδικασία εξυγίανσης και βελτίωσης της ποιότητας ζωής των πολιτών, ήταν μετά τον σεισμό των 5,1 Ρίχτερ τον Ιούλιο του 2019 στην Αθήνα, όταν οι αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου αποφάσισαν επιτέλους να προχωρήσουν στις διαδικασίες κατεδάφισης των δεκατριών επικίνδυνων ετοιμόρροπων κτιρίων που αναφέρθηκαν παραπάνω, εκδίδοντας τις σχετικές άδειες.

Τα δεκατρία κτίρια για τα οποία αυτές εκδόθηκαν, ανήκουν σε δύο κατηγορίες: στα επικινδύνως ετοιμόρροπα και σε όσα είναι ρυμοτομούμενα, και βρίσκονταν (όσα από αυτά τελικά όντως κατεδαφίστηκαν) στις οδούς: Μυλοποτάμου και Δαβάκη, Ηούς 36-38 και Δαιδαλιδών, Επικλέους, μεταξύ των οδών Ερμίππου και Τημένους, Ερεσσού 11, Πελίου 8, Αλκμαίωνος 3, Πλαπούτα 24Β, Ηλιουπόλεως 4 και Αετίωνος, Ανθέων και Αμασίου. Ήδη, πάντως κατεδαφίστηκε κτίριο επί της οδού Ηούς, ενώ έχει ξεκινήσει η αποξήλωση αμιάντου από πέντε κτίσματα στην οδό Επικλέους, ώστε στη συνέχεια να κατεδαφιστούν κι αυτά.

Σε ανακοίνωση του Δήμου Αθηναίων αναφέρεται σχετικά: «Με τις κατεδαφίσεις κτισμάτων για τα οποία υπάρχουν οριστικές αποφάσεις αλλά και τις παρεμβάσεις σε άλλα κτίρια με προστατευτικά στις όψεις τους, ο Δήμος Αθηναίων ανταποκρίνεται στο αίτημα κατοίκων αλλά και επισκεπτών να αξιοποιήσει όλα τα μέσα που έχει στην διάθεση του, έτσι ώστε να ενισχύσει την προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με τον μεγάλο αριθμό εγκαταλελειμμένων κτιρίων στην Αθήνα.

Όλα αυτά με γνώμονα την ασφάλεια των πολιτών αλλά και την διάσωση μιας μοναδικής αναξιοποίητης πολιτιστικής κληρονομιάς που αποτελούν πολλά από αυτά τα κτίρια-κοσμήματα σε γειτονιές της πρωτεύουσας».

Επίσης, αξίζει να σημειωθεί και η πρόσφατη σχετική δήλωση του Δημάρχου Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννη, ο οποίος υποστήριξε πως: «Κάνουμε το ξεκαθάρισμα για να μπούμε στην αξιοποίηση εκείνων των κτιρίων που πληρούν τις προδιαγραφές. Το σίγουρο είναι ότι μπαίνουμε στη λύση του προβλήματος που αντιμετωπίζει η πόλη εδώ και πάρα πολλά χρόνια» τονίζοντας ακόμη ότι «έχει έρθει η ώρα να κλείσουμε με αυτό το κεφάλαιο».

Λαμβάνοντας υπ’όψιν τη συνολική εικόνα της όλης κατάστασης και την επιτακτική ανάγκη για άμεση παρέμβαση, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει επίσης τονίσει ότι «η πολιτεία και η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχουν την υποχρέωση να παρέμβουν άμεσα για να ανατρέψουν αυτήν τη ζοφερή κατάσταση, ωστόσο, δυστυχώς, οποιαδήποτε λύση παρεμποδίζεται από την αποσπασματικότητα και πολυπλοκότητα των σχετικών πολεοδομικών και αστυνομικών διατάξεων, την αναποτελεσματικότητα ή και ανυπαρξία των φορέων ελέγχου και της επιβολής κυρώσεων, την πολυδιάσπαση ή και επικάλυψη των αρμοδιοτήτων σε διάφορους φορείς, την έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων και σύνδεσης με την οικονομική ζωή της πόλης και κυρίως την απουσία ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου διαχείρισης του προβλήματος».

Όπως εξηγεί ο ίδιος, κομβικό μέρος της προσπάθειας της αρμόδιας ομάδας εργασίας --υπεύθυνης για τη μετατροπή τού θεσμικού πλαισίου αστικών αναπλάσεων σε ένα αποτελεσματικό εργαλείο που θα επιτρέψει την αστική αναζωογόνηση, τον σχεδιασμό ή και επανασχεδιασμό των πόλεων- είναι η διαχείριση, προστασία και αξιοποίηση, τόσο γενικά των εγκαταλελειμμένων κτιρίων, όσο και ειδικά των διατηρητέων εξ αυτών. Έτσι, προς αυτήν την κατεύθυνση, κινούνται και οι προτάσεις που διατυπώθηκαν, οι οποίες συνοψίζονται στις εξής:

- Για τα εγκαταλειμμένα, αυστηρές προϋποθέσεις χαρακτηρισμού τους ως εγκαταλελειμμένων. Ανάληψη χρήσης από ΟΤΑ σε συνεργασία με ΝΠΙΔ- ΝΠΔΔ μέσω προγραμματικών συμβάσεων. Συναίνεση για επεμβάσεις με 60% ιδιοκτητών. Καταγραφή σε ενιαία βάση πολεοδομικών πληροφοριών (Ηλεκτρονική Πολεοδομική Ταυτότητα Δήμου ν. 4495/2017). Εξέταση προσωρινών χρήσεων έστω και δυσμενέστερων στο πλαίσιο επέμβασης. Υποχρεωτική παροχή στοιχείων ιδιοκτητών από Κτηματολόγιο σε ΟΤΑ και Δημόσιο.

- Για τα διατηρητέα, σύσταση δομής διαχείρισης με διαθεσμικό χαρακτήρα (ΥΠΕΝ, ΥΠΟΑ, ΥΠΕΣ, ΟΤΑ κ.λπ.).

-Δημιουργία ενιαίου αρχείου διατηρητέων-αξιόλογων κτιρίων. Προτείνονται κίνητρα για φύτευση ακαλύπτων. Προώθηση του βιοκλιματικού σχεδιασμού τους. Θέσπιση οικονομικών κινήτρων υπέρ ιδιοκτητών (απαλλαγή από ΕΝΦΙΑ και μείωση ΦΠΑ για επισκευές, επιχορηγήσεις για συντήρηση και επανάχρηση) και αντικινήτρων για εγκατάλειψη-κατάρρευση διατηρητέων κτιρίων και συνόλων (πρόστιμα, κυρώσεις).

Επείγουσα επιστολή του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Δημήτρη Οικονόμου, για την αποστολή καταλόγου επικινδύνως ετοιμόρροπων κτιρίων και κατασκευών εστάλη στην Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), σε συνέχεια της ανακοίνωσης των άμεσων πρωτοβουλιών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ετοιμόρροπων κτισμάτων.

Το αίτημα καλεί όλους τους Δήμους της χώρας να αποστείλουν στο ΥΠΕΝ, το αργότερο ως και την Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2020, κατάλογο των επικινδύνως ετοιμόρροπων κτιρίων και κατασκευών, που βρίσκονται εντός των διοικητικών τους ορίων, με αναγραφή της ακριβούς διεύθυνσης αυτών, προκειμένου το Υπουργείο σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) να προχωρήσει σε σχετική αυτοψία.

Μένει να δείξει ο χρόνος το πώς θα συνεχίσει να εξελίσσεται και να προχωράει η συνολική διαδικασία μέχρι να μην υπάρχει πια σε καμία πόλη της Ελλάδας, κανένα κτίριο, που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα των πολιτών. Για το καλό όλων μας. Για το καλό της ίδιας της ζωής…