Θύελλα αντιδράσεων έχει προκαλέσει στον επιστημονικό κόσμο της αρχαιολογίας η απόφαση της Κυβέρνησης να προχωρήσει στην κατασκευή του Μετρό της Θεσσαλονίκης και ταυτόχρονα να αποσπάσει τα αρχαία που βρίσκονται στο σταθμό Μετρό Βενιζέλου και να τα εγκαταστήσει ξανά μετά την κατασκευή του σταθμού.
Του Κώστα Παππά
Το μεγάλο έργο του Μετρό της Θεσσαλονίκης που βρίσκεται συχνά πυκνά στην επικαιρότητα για τις συνεχόμενες αναστολές των εργασιών. Εδώ και χρόνια ένας από τους βασικούς λόγους που το έργο δεν έχει προχωρήσει είναι και η διαχείριση των Βυζαντινών αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στο σταθμό Βενιζέλου. Αναβλητικότητα , προσφυγές στο ΣτΕ καθώς και πολιτικές αποφάσεις που ανατρέπει η μία την άλλη συνθέτουν το σκηνικό της διαχείρισης των συγκεκριμένων αρχαιοτήτων εδώ και περίπου μία δεκαετία.
Η τελευταία εξέλιξη στο θέμα είναι η διαρροή που προέκυψε πριν απο λίγες εβδομάδες πως το ΣτΕ με ψήφους 13-12 έκρινε ως νόμιμη την απόφαση για απόσπαση , μεταφορά κια επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων στο σημείο του σταθμού Βενιζέλου με την ολοκλήρωση του Σταθμού. Η απόφαση αυτή όμως βρίσκει αντίθετο τον κόσμο των αρχαιολόγων οι οποίοι εδώ και χρόνια πρότειναν να παραμείνουν τα αρχαία στην αρχική τους θέση και να γίνουν τα έργα για τον συγκεκριμένο σταθμό με άλλον τρόπο που θα παρακάμπτει το σημείο στο οποίο βρέθηκαν. Την απόφαση αυτή έλαβε η προηγούμενη κυβέρνηση το 2017 και ανέτρεψε το 2019 η τωρινή κυβέρνηση.
Το kedenews επιχειρώντας να διερευνήσει τους λόγους για τους οποίους αντιδρούν οι αρχαιολόγοι στην εξέλιξη αυτή επικοινώνησε με την Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων κυρία Δέσποινα Κουτσούμπα, η οποία αρχικά μίλησε για το ιστορικό της συγκεκριμένης διένεξης τονίζοντας τα εξής : "Το μετρό της Θεσσαλονίκης έχει μια πολύ μεγάλη ιστορία από μόνο τους χωρίς το θέμα των αρχαιοτήτων. Το 2004 με την πρώτη Υπουργική απόφαση από το Υπουργείο Πολιτισμού ενέκρινε με διαφωνία των αρχαιολόγων το αν περάσει η γραμμή η κεντρική μέσα από το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. Είχαμε περιγράψει σε κάθε σταθμό τί αρχαιότητες περιμένουμε να βρεθούν. Στα σταθμό Βενιζέλος περιμέναμε να βρεθεί η διασταύρωση του decumanus , πολύ κεντρικών δρόμων της βυζαντινής Θεσσαλονίκης".
Είναι σα να περπατάς στην εποχή του Ιουστινιανού
"Αυτό που δεν γνωρίζαμε από την αρχή είναι σε τί κατάσταση θα είναι τα ευρήματα αυτά. Γνωρίζαμε απο την τοπογραφία της πόλης τί περιμέναμε να βρούμε" τονίζει η κυρία Κουτσούμπα και συμπληρώνει: " Το 2012 όταν έφθασαν τα έργα εκεί. Η εικόνα που αντίκρυσαν οι συνάδελφοι αρχαιολόγοι ήταν εκπληκτική. Διότι ο πλακόστρωτος κεντρικός δρόμος της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης που είναι ακριβώς κάτω από τη σημερινή Εγνατία , βρέθηκε σε άψογη κατάσταση. Σωζόταν επίσης κομμάτι του καθέτου δρόμου που έφθανε μέχρι το λιμάνι και σωζόταν και ένα μεγάλο κομμάτι ουσιαστικά της αγοράς εκείνης της περιοχής. Αυτό δείχνει επίσης τη διαχρονία της Θεσσαλονίκης με έναν απίστευτο τρόπο γιατί σήμερα πάνω στην οδό Βενιζέλου έχουμε καταστήματα".
"Η βυζαντινή Θεσσαλονίκη δεν είναι μια τυχαία πόλη", εξηγεί η Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων , "Είναι η δεύτερη σημαντικότερη πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη. όταν λοιπόν έχουμε ένα τέτοιο εύρημα , στολίδι της Θεσσαλονίκης , που δεν σώζεται όμοιό του ούτε στην Κωνσταντινούπολη , το έχουμε σε ένα σύνολο. Φανταστείτε οτι δε βρήκαμε ένα μνημείο , αλλά ένα ολόκληρο αρχαιολογικό χώρο, 1600 τ.μ αρχαιολογικό χώρο ενιαίο. Περπατάς πάνω στο δρόμο και είσαι στην εποχή του Ιουστινιανού. Είναι υπέροχο. Από τότε ξεκινήσαμε έναν αγώνα ως Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης και επιστήμονες από όλο τον κόσμο που ασχολούνται με την ιστορία και την αρχαιολογία να διασωθεί αυτός ο χώρος".
Η τεχνική λύση που πρότειναν οι επιστήμονες
Η κυρία Κουτσούμπα στη συνέχεια αναφέρθηκε στην απόφαση του 2013 να απόφαση να αποσπαστεί όλος αυτός ο χώρος και να μεταφερθεί στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά. Σημειώνει χαρακτηριστικά: " Μετά από αγώνα και προσφυγή στο ΣτΕ αυτή η απόφαση ακυρώθηκε και μετά αποφάσισαν να το αποσπάσουν και να το τοποθετήσουν ξανά. Εμείς ζητούσαμε το 2014 να βρεθεί μια λύση να διατηρηθούν οι αρχαιότητες στη θέση τους. Μετά από πολύ αγώνα το 2015 το Υπουργείο πολιτισμού άλλαξε την απόφαση και είπε στην Αττικό Μετρό να βρει μια τεχνική λύση και να φτιαχτεί ο σταθμός κάτω από το επίπεδο των αρχαιοτήτων".
Η τεχνική αυτή λύση δεν είναι περίπλοκη όπως σημειώνει η κυρία Κουτσούμπα: "Είναι η μέθοδος της λεγόμενης αυστριακής σήραγγας που εφαρμόζεται από το 1960 σε κατασκευές σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μπορεί να κατασκευασθεί ένα επίπεδο κάτω από τις αρχαιότητες του σταθμού και με ισχυρά τσιμεντένια υποστυλώματα κάτω από τις αρχαιότητες μπορεί να συνεχιστεί η κατασκευή του σταθμού. Έτσι θα έχουμε ένα σταθμό του Μετρό στη Θεσσαλονίκη που δεν θα υπάρχει όμοιός του πουθενά στον κόσμο. Θα έχουμε έτσι ένα αξιοθέατο που επίσης δεν θα υπάρχει πουθενά στον κόσμο".
Η νέα απόφαση της Κυβέρνησης που ακύρωσε την απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης
Ωστόσο και ενώ αυτή η λύση εγκρίθηκε και εκκίνησε να εφαρμόζεται το Σεπτέμβριο του 2019 ο Πρωθυπουργός , στη ΔΕΘ ανακοίνωσε οτι προκειμένου να μην παραδοθεί το Μετρό οχι κολοβό όπως είπε , αλλά ολόκληρο, θα αλλάξει ξανά ο σχεδιασμό τους σταθμού Βενιζέλου.
Η κυρία Κουτσούμπα εξηγώντας το αλαλούμ που προκύπτει από την απόφαση αυτή εξηγεί : "Η κεντρική γραμμή του Μετρό της Θεσσαλονίκης έχει 13 Σταθμούς , εμείς αυτό που λέγαμε είναι οι 12 σταθμοί που δεν έχουν αρχαιότητες να προχωρήσουν και να παραδοθούν στο κοινό και μάλιστα πριν από το 2023 και ο Σταθμός Βενιζέλου να συνεχίσει με την δική του τεχνική λύση και να παραδοθεί στο τέλος του 2023. Ήταν μια λύση που και η Θεσσαλονίκη θα είχε μετρό με 12 από τους 13 Σταθμούς και θα βοηθούσε και τις αρχαιότητες στο σημείο που βρέθηκαν. Δυστυχώς αυτό ο σχεδιασμός άλλαξε και η Αττικό Μετρό άρχισε να λέει οτι η τεχνική λύση για την παραμονή των αρχαιοτήτων στη θέση τους δεν είναι εφικτή".
Η νέα αυτή απόφαση κατά τα λεγόμενα της προέδρου των Αρχαιολόγων βρήκε ανάχωμα στην επιστημονική άποψη διαπρεπών γεωτεχνικών. "Οι πιο σημαντικοί εδαφοτεχνικοί και γεωτεχνικοί πολιτικοί μηχανικοί όπως ο κ. Αναγνωστόπουλος και ο κ Βέτας που είχε κάνει και την τεχνική μελέτη είπαν οτι βεβαίως και είναι εφικτή αυτή η λύση που προτείναμε. Η ίδια η Αττικό Μετρό που έλεγε το 2017 οτι η λύση αυτή είναι εφικτή το 2019 έλεγε οτι δεν είναι εφικτή η λύση. Το φοβερό είναι οτι από το Σεπτέμβριο του 2019 που άλλαξε ο σχεδιασμός για ακόμα μια φορά δεν προχωράνε και οι υπόλοιποι σταθμοί. Το έργο έχει σταματήσει σήμερα για να περιμένει το σταθμό Βενιζέλου. Έχει αρχίσει πλέον και η Αττικό Μετρό να ψελλίζει ότι θα παραδώσει τους 12 σταθμούς χωρίς το σταθμό Βενιζέλου".
"Θα είμαστε δακτυλοδεικτούμενοι"
Η κυρία Κουτσούμπα σχολίασε ακόμα και τις διαρροές που είδαν το φως της δημοσιότητας την Μεγάλη Πέμπτη περί απόφαση του ΣτΕ με ψήφους 13 υπέρ και 12 κατά και που κατά τις διαρροές αυτές νομιμοποιεί την απόφαση περί απόσπασης των αρχαιοτλητων και επανατοποθέτησής τους . "Η κυβέρνηση αφού δίχασε την πόλη της Θεσσαλονίκης η κυβέρνηση κατάφερε να διχάσει και το ΣτΕ σημειώνει η κυρία Κουτσούμπα και προσθέτει: "Την Παρασκευή υπήρξε μια επιστολή από διαπρεπείς επιστήμονες του εξωτερικού και την ελληνικής ομογένειας στην Αμερική που ζητάνε από τον Πρωθυπουργό να δώσει πολιτική λύση. Η χώρα μας ήταν και είναι πρότυπο στη διαχείριση μνημείων και αρχαιολογικών χώρων και κοντεύει να γίνει η ουρά όλων. Θα είμαστε δακτυλοδεικτούμενοι.
Η πρόεδρος των αρχαιολόγων δηλώνει επίσης σε όλους τους τόνους οτι δεν θα βρεθεί Έλληνας αρχαιολόγος να προχωρήσει στην απόσπαση των αρχαιοτήτων απο το σταθμό Βενιζέλου: "Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων και οι αρχαιολόγοι που έχουμε κληθεί να δουλέψουμε για το έργο αυτό έχουμε δηλώσει οτι κανένας αρχαιολόγος δεν θα πάει να εποπτεύσει τον τεμαχισμό αυτών των αρχαιοτήτων , δεν θα συμμετάσχουμε σε αυτό το έγκλημα και ας βρουν αρχαιολόγο να το κάνει".
