Τη βούλησή τους διεμήνυσαν δημόσια τόσο ο Τούρκος Πρόεδρος όσο και ο Έλληνας πρωθυπουργός ώστε να υπάρχει ανοιχτός δίαυλος επικοινωνίας και το καλοκαίρι του 2021 να μη θυμίζει το αντίστοιχο του 2020, όταν και φτάσαμε κοντά σε ένα θερμό «πολεμικό» επεισόδιο.
«Αν και παραμένουν οι διαφορές μεταξύ των δύο χωρών μας, η Ελλάδα και η Τουρκία είναι γείτονες και η συνεργασία σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος είναι προς όφελος όλων μας. Συνεπώς, ο διάλογος είναι πάντα σημαντικός» δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με ανάρτησή του στο Twitter.
«Αποφασίσαμε να συνεχίσουμε τον μηχανισμό διαλόγου και να κάνουμε πιθανά βήματα για μια θετική ατζέντα. Του είπα ότι δεν υπάρχει λόγος να μπαίνουν τρίτοι ανάμεσά μας και να επικοινωνούμε απευθείας μεταξύ μας. Πιστεύω ότι το 2021 θα είναι μια ήσυχη χρονιά για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις» δήλωσε από την πλευρά του ο Τούρκος Πρόεδρος.
Τι συζητήθηκε πίσω από τις κλειστές πόρτες
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είτε λόγω της πίεσης που δέχεται από τις ΗΠΑ είτε και εν όψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο στα τέλη του μήνα θα αξιολογήσει τη στάση της Τουρκίας, θέλησε να εμφανιστεί διαλλακτικός και πρόθυμος για διατήρηση της αποκλιμάκωσης της έντασης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Η συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν ξεκίνησε στις 17.20 ώρα Ελλάδος και διήρκεσε περίπου 50’. Δεν επρόκειτο ακριβώς για… τετ α τετ, καθώς ο Τούρκος Πρόεδρος, λίγο πριν ξεκινήσει η συνάντηση, ζήτησε να παραστεί στην αίθουσα και ο εκπρόσωπος της τουρκικής Προεδρίας και έμπιστος συνεργάτης του, Ιμπραήμ Καλίν, και να αναλάβει ρόλο μεταφραστή. Ο πρωθυπουργός συμφώνησε και ζήτησε να παραστεί από την πλευρά του η διευθύντρια του διπλωματικού του γραφείου, Ελένη Σουρανή.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, «ο πάγος έσπασε»… «Υπήρξε αμοιβαία κατανόηση» και συμφωνήθηκε να προχωρήσει «βήμα βήμα η βελτίωση των σχέσεων» των δύο χωρών, σημειώνουν με έμφαση.
Ωστόσο, καταγράφηκαν και οι μεγάλες διαφορές σε μια σειρά θεμάτων, όπως είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Το μόνο θέμα, μαζί με την υφαλοκρηπίδα, που αναγνωρίζει η ελληνική κυβέρνηση ως διαφορά με την Τουρκία.
Στο τραπέζι τέθηκε, σύμφωνα με πηγές της κυβέρνησης, και το προσφυγικό, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να υπογραμμίζει ότι οι δύο χώρες μπορούν να συνεργαστούν, «αρκεί να αποφεύγονται οι προκλήσεις». Ανέφερε, δε, ότι κίνηση καλής θέλησης θα αποτελούσε η Τουρκία να πάρει πίσω τους 1.450 πρόσφυγες - μετανάστες των οποίων έχουν απορριφθεί τελεσίδικα οι αιτήσεις ασύλου.
Η συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν έδωσε το «πράσινο φως» για τη συνέχιση των διερευνητικών επαφών και των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), ενώ συμφωνήθηκε και η προώθηση της λεγόμενης «θετικής ατζέντας» επί των 25 σημείων που επεξεργάζονται οι υφυπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, Φραγκογιάννης και Ονάλ, αντίστοιχα. Στο πλαίσιο της προσπάθειας ενίσχυσης της διμερούς οικονομικής συνεργασίας, στο επίκεντρο βρίσκονται οδικές, σιδηροδρομικές και θαλάσσιες μεταφορές, ο τουρισμός, τομείς που αφορούν το περιβάλλον και οι τηλεπικοινωνίες.
Πώς αποτιμάται η συνάντηση
Έπειτα από 18 μήνες, κατά τους οποίους οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δοκιμάστηκαν σκληρά από την ακραία προκλητικότητα της Άγκυρας, η συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν «δίνει μια νέα ώθηση» εκτιμούν διπλωματικές πηγές.
Η ελληνική πλευρά δεν αναμένει κάποια θεαματική κίνηση καλής θέλησης από τον Πρόεδρο Ερντογάν, αλλά περιμένει ένα ήρεμο καλοκαίρι σε θάλασσα και αέρα.
Σε μια στιγμή που και οι δύο χώρες θέλουν να κερδίσουν το στοίχημα του τουρισμού για την ανάκαμψη των οικονομιών τους, οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι η Τουρκία θα κάνει πράξη το «μορατόριουμ» το καλοκαίρι.
Χωρίς αμφιβολία όμως ο κύριος λόγος της «διαλλακτικής» στάσης του Ερντογάν είναι η πίεση από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. να ξεκινήσει διάλογο με την Ελλάδα και να αποκλιμακώσει την ένταση σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Ο Τούρκος Πρόεδρος έφτασε στις Βρυξέλλες αποφασισμένος να δείξει ένα «καλό πρόσωπο», καθώς είχε γίνει σαφές τις προηγούμενες ημέρες από την πλευρά Μπάιντεν ότι η στάση του στην Ανατολική Μεσόγειο είναι «κλειδί» για την επανεκκίνηση των σχέσεων Τουρκίας - ΗΠΑ.
Είναι χαρακτηριστική η φωτογραφία –η οποία έγινε viral– του Ερντογάν να χαιρετά τον Τζο Μπάιντεν, μέσα στην αίθουσα της Συνόδου του ΝΑΤΟ, πολύ πριν από τη συνάντησή τους.
Ο φακός κατέγραψε τη σκηνή ωσάν να κάνει χειροφίλημα στον Αμερικανό Πρόεδρο και πολλοί ήταν αυτοί, ειδικά στα social media, που έμειναν στη σημειολογία της κίνησης, όπως την αποτύπωσε η κάμερα, σχολιάζοντας τη… θέρμη που επέδειξε ο Τούρκος Πρόεδρος στον Πρόεδρο των ΗΠΑ, στην προσπάθεια προσέγγισης του αμερικανικού παράγοντα…
Όσον αφορά τις επαφές του με τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ο Ερντογάν έλαβε σαφή μηνύματα και από εκεί ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Άγκυρας έχει ως προϋπόθεση τον σεβασμό στις αξίες και τους κανόνες της Ένωσης και ότι πρέπει να κάνει πράξη τη δέσμευση για αποκλιμάκωση της έντασης.
Κόλαφο για τον Ερντογάν αποτέλεσε και η απόφαση της Συμμαχίας, όπως αποτυπώθηκε στα συμπεράσματα της Συνόδου του ΝΑΤΟ. «Δεσμευόμαστε για τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες. Δεσμευόμαστε να ενισχύσουμε τις διαβουλεύσεις όταν απειλείται η ασφάλεια ή η σταθερότητα ενός συμμάχου ή όταν διακυβεύονται οι θεμελιώδεις αξίες και αρχές μας» αναφέρεται στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου των συμπερασμάτων.
Με άλλα λόγια, η Τουρκία για όποιες τυχόν προκλητικές ενέργειες εναντίον άλλης χώρας της Συμμαχίας, εν προκειμένω έναντι της Ελλάδας, καλείται να λογοδοτεί στο ΝΑΤΟ, σύμφωνα με την απόφαση των συμμάχων.
