Κορoνοϊός: Στις πλατείες η Ελλάδα (των νέων) ... αναστενάζει

Οι εικόνες εφήβων που κατακλύζουν κάθε βράδυ τις πλατείες περιοχών της Αθήνας στην προσπάθειά τους να αποφορτιστούν από τα αλλεπάλληλα lockdown, δημιουργούν προβληματισμό στους λοιμωξιολόγους, βρίσκουν όμως μια εύκολη εξήγηση και δικαιολογούνται εν πολλοίς από τους επιστήμονες της ψυχιατρικής.

Του Κώστα Παππά

Η καθημερινότητα παιδιών και εφήβων μέσα στους μήνες της καραντίνας άλλαξε άρδην και μαζί της ακόμα και οι πιο απλές καθημερινές συνήθειες. Πλέον μια απλή βόλτα με φίλους και συμμαθητές έχει γίνει “επικίνδυνη αποστολή” και το ψυχικό φορτίο που συσσωρεύεται στις πλάτες παιδιών και εφήβων είναι κάποιες φορές δυσβάστακτο. Το kedenews θέλοντας να ερευνήσει περισσότερο τις επιπτώσεις της καραντίνας στην ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων, επικοινώνησε με τους ψυχιάτρους κυρία Ελένη Λαζαράτου παιδοψυχίατρο και Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και τον κύριο Απόστολο Ψάρρη Επιμελητή του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης.

Αναμενόμενο το ξέσπασμα των εφήβων στις πλατείες

Η κυρία Λαζαράτου χαρακτήρισε αναμενόμενά τα όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες στις πλατείες με τη συγκέντρωση εκατοντάδων εφήβων που προσπαθούν να διασκεδάσουν και να επικοινωνήσουν και μιλώντας για την ανάγκη της παρέας στη ζωή των εφήβων ανέφερε:” Η παρέα με τους συνομηλίκους αποκτά κεντρικό ρόλο στη ζωή του έφηβου, ο οποίος πρέπει να αφήσει τους γονείς και να πάει προς την ενηλικίωση. Ψάχνουν λοιπόν τα παιδιά στην εφηβεία την ταυτότητά τους στα μάτια των συνομηλίκων τους”.

Αναφερόμενη στις συνεχείς απαγορεύσεις που φορτίζουν αρνητικά τις ζωές όλων μας τον τελευταίο χρόνο η κυρία Λαζαράτου τόνισε: “ Οι απαγορεύσεις στην εποχή μας έχουν γίνει πολύ πιο έντονες από ότι ήταν πριν” . Υποστήριξε μάλιστα οτι το ιδιαίτερο στοιχείο αυτής της περιόδου είναι οι οι έφηβοι έχουν επιπλέον επωμιστεί και ένα βάρος ενοχών σε σχέση με την μετάδοση του κορωνοϊού. Είπε πιο συγκεκριμένα: “Θεωρήσαμε οτι οι νέοι δεν προσέχουν , κολλάνε πιο εύκολα τον ιό και άρα θα τον μεταφέρουν στο σπίτι και θα πάθουν κάτι τα συγγενικά τους πρόσωπα. Αυτή η ενοχοποίηση είναι πολύ βαριά για τα παιδιά. Όλες αυτές οι συμβουλές, πρόσεχε που πας, πρόσεχε μην κολλήσεις , φόρα τη μάσκα, κάνουν την ατμόσφαιρα πιο φορτισμένη για τον έφηβο”.

Η κυρία Λαζαράτου μίλησε ακόμα και για την επιθετικότητα που παρατηρείτε στην εφηβική ηλικία και που λαμβάνει αυξανόμενη ένταση λόγω του εγκλεισμού: “Αυτή η κατάσταση έχει ήδη δημιουργήσει επιθετικότητα στους εφήβους. Ανάλογα με την προσωπικότητα κάθε παιδιού”.

Η Καθηγήτρια Ψυχιατρικής έκανε ιδιαίτερη αναφορά και στα αυξημένα περιστατικά κατάθλιψης σε εφήβους μέσα στην πανδημία: “Έχουμε δει πολλά περιστατικά καταθλίψεων , πολύ περισσότερα απο οτι βλέπαμε πριν την πανδημία”, και εκτίμησε οτι τα πάρτι έιναι ουσιαστικά μια βαλβίδα αποσυμπίεσης σε αυτές τις αυαίσθητες ηλικίες: “ Τα πάρτι βάζουν μεν σε υγειονομικό κίνδυνο τα παιδιά , από την άλλη όμως τα διευκολύνουν πάρα πολύ , κάπου πρέπει να ξεσπάσει όλο αυτό”. Η κυρία Λαζαράτου συμβουλεύει τους γονείς να μάθουν τα παιδιά του να είναι πιο υπεύθυνα δίχως να τα ενοχοποιούν και τόνισε χαρακτηριστικά :“δεν μπορεί να φταίνε για όλα οι έφηβοι”.

Από την πλευρά του ο Ψυχιάτρος κ. Απόστολος Ψάρρης αναφέρθηκε στο μεγάλο χρονικό διάστημα στο οποίο η πανδημία ταλανίζει τη ζωή μας: “14 μήνες πανδημίας, οι περισσότεροι εκ των οποίων σε συνθήκες κοινωνικών περιορισμών, αναπόφευκτα άφησαν βαθύ στίγμα στην ψυχική μας υγεία. Συναισθήματα θλίψης από την διακοπή ευχάριστων δραστηριοτήτων και επαφών με τους προσφιλείς μας είναι κοινά για τους περισσότερους ανθρώπους”, τόνισε και στη συνέχεια αναφέρθηκε στα κυρίαρχα συναισθήματα της ανίας, της ματαίωση και τους εκνευρισμού ειδικά σε όσους δεν ήταν συνηθισμένοι σε ατομικές ασχολίες και είχαν μάθει να επενδύουν τον ελεύθερο χρόνο τους σε εξόδους και κοινωνικές εκδηλώσεις.

Ο κ. Ψάρρης σημείωσε ακόμα τον τρόπο με τον οποίο κάποιοι άνθρωποι εκλαμβάνουν τις συνεχείς απαγορεύσεις της εποχής μας : “Πολλοί άνθρωποι εκλαμβάνουν τον περιορισμό ως στέρηση των προσωπικών τους ελευθεριών και νιώθουν θυμό ή ακόμη και απέχθεια για τις Ιατρικές και Κυβερνητικές Αρχές, όταν τους υποβάλουν σε συνθήκες καραντίνας. Φόβος μαστίζει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού που τρομάζει από το ενδεχόμενο πιθανής μόλυνσης και μια ακόμη μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα υποφέρει από άγχος και ανασφάλεια, καθώς ανησυχεί για την διαρκώς επιδεινούμενη οικονομική και επαγγελματική της αβεβαιότητα”.

Ο ψυχίατρος μίλησε επίσης και για τα συναισθήματα που κυριαρχούν σε πολλούς συμπολίτες μας : “ Συναισθήματα μοναξιάς και αβοηθησίας είναι κοινά για όλο και περισσότερους, καθώς αισθάνονται βαρύ το φορτίο της ατομικής ευθύνης που μήνες τώρα μετακυλίεται στις πλάτες τους, ενώ υπάρχει βαθιά ανάγκη να βρουν αποκούμπι στους θεσμούς του Κράτους Πρόνοιας και να νιώσουν ότι υπάρχει οργανωμένη Κοινωνία που θα μεριμνήσει για εκείνους. Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέψουμε πιθανά αισθήματα ντροπής και στιγματισμού των ανθρώπων που μολύνθηκαν και μπαίνουν σε συνθήκη αυξημένης καραντίνας για να μην μεταδώσουν σε συγγενείς και συναδέλφους”.

Αναφερόμενος στην ανάγκη οι νέοι άνθρωποι να αισθανθούν ξανά ελεύθεροι υποστήριξε: “Για τους νέους ανθρώπους η ελευθερία είναι υπέρτατο αγαθό και ήταν αναμενόμενο να εμφανίζονται πιο απείθαρχοι στα μέτρα περιορισμού. Φοβούνται πολύ λιγότερο από τους μεγαλύτερους μια πιθανή μόλυνση και αξιολογούν ως σημαντικότερη για εκείνους την ανάγκη κοινωνικοποίησης. Αναζητούν στις πλατείες την υποκατάσταση όλων εκείνων των βασικών αναγκών που έμειναν ακάλυπτες από την αναστολή της δια ζώσης εκπαίδευσης και την διακοπή των αθλητικών και καλλιτεχνικών τους δραστηριοτήτων”.

Ο κ. Ψάρρης μίλησε ακόμα και για την έμφυτη ανάγκη των νέων να συνευρευθούν με τους συνομηλίκους τους και να επικοινωνήσουν : “Οι νέοι έχουν ανάγκη να γελάσουν, να φλερτάρουν, να εξερευνήσουν την θέση τους στον κόσμο, να αναζητήσουν την σεξουαλικότητά τους, να καλλιεργήσουν κοινά ενδιαφέροντα και να ζυμωθούν ιδεολογικά”, μας είπε και πρόσθεσε: “Ανάγκες που ασφαλώς αφορούν όλες τις ηλικιακές ομάδες, αλλά για τους νέους έχουν αυξημένη σημασία. Δεν μπορούμε να μην λάβουμε φυσικά υπόψιν μας και την διαφορετική αντίληψη του χρόνου μεταξύ των γενεών. Μερικοί μήνες περιορισμού ακούγονται ίσως ως εύλογο διάστημα υπομονής από έναν εξηντάρη, αλλά για έναν δεκαεξάχρονο φαντάζουν μια ζωή.

Ο Ψυχίατρος κ. Ψάρρης εκτίμησε οτι θα ακολουθήσει μια περίοδος παρόμοια με της δεκαετίας του 1920 δικαιολογώντας την άποψη πολλών μελετητών ως εξής : “Τότε η ανθρωπότητα βγήκε από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την πανδημία της Ισπανικής γρίπης. Όταν ο φόβος της επαφής με τους άλλους παρέλθει, μαζί με τους περιορισμούς, τις δυσκολίες και τις ανατροπές που επήλθαν στις ζωές μας, θεωρείται πιθανό να ακολουθήσει ένα ξέσπασμα υπερκοινωνικότητας με ξέφρενη αναζήτηση διασκεδάσεων, αφορμών για μαζικές κοινωνικές εκδηλώσεις και ενδεχομένως χαλάρωσης των σεξουαλικών ηθών”.

Κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά σε όσα συμβαίνουν στην ιστορία σε περιόδους κρίσεων ο ψυχίατρος τόνισε: “Έχει συμβεί μετά από περιόδους κρίσεων και έχει καταγραφεί και δημογραφικά με τα baby boom μετά τους πολέμους. Καλό θα ήταν ωστόσο να είμαστε επιφυλακτικοί στις συγκρίσεις, διότι η σύγχρονη εποχή διαφέρει αρκετά. Η είσοδος του ίντερνετ και οι εφαρμογές του στην καθημερινότητά μας, φαίνεται να τροποποιεί γρήγορα πολλά συμπεριφορικά δεδομένα. Ανακαλύπτοντας ότι υπάρχει τρόπος να εργαστούμε παραγωγικά από το σπίτι και να κάνουμε επαγγελματικές συναντήσεις μέσω τηλεδιάσκεψης, ίσως μας καταστήσει απρόθυμους να βγαίνουμε για δουλειά αν δεν είναι απολύτως απαραίτητο”.

Μιλώντας για την αλλαγή στον τρόπο ψυχαγωγίας που επιφέρουν οι νέες τεχνολογίες επισήμανε : “Διαθέτοντας την παγκόσμια ταινιοθήκη στην οθόνη του υπολογιστή μας, μπορεί να γίνει περιττή η επίσκεψη στον κινηματογράφο. Η εξάπλωση των social media και της μεγάλης γκάμας ψηφιακών εφαρμογών επικοινωνίας, ειδικά στις νεότερες γενιές, είναι επίφοβο να επηρεάσει αρνητικά τις κοινωνικές δεξιότητες ζωντανής αλληλεπίδρασης”.

Ο κ. Ψάρρης έκανε ειδική μνεία αξίζει να γίνει στην εντυπωσιακή ανάπτυξη που σημείωσε η πορνογραφία κατά τους μήνες της πανδημίας και στην εύκολη πρόσβαση που έχουν αποκτήσει ακόμη και οι τρυφερές ηλικίες παιδιών και εφήβων σε αυτούς τους χώρους του διαδικτύου: “Οι περισσότεροι ειδικοί είναι αρκετά ανήσυχοι, καθότι το παραμορφωτικό πρίσμα της πορνογραφίας προβάλει ορισμένες μόνο από τις πτυχές της φυσιολογικής ανθρώπινης σεξουαλικότητας παραγνωρίζοντας τα σημαντικότερα στοιχεία της και δημιουργούν, ιδίως σε νέους και σχετικά άπειρους ανθρώπους, μια στρεβλή ή και ενίοτε τραυματική αντίληψη της σεξουαλικής προσέγγισης”.

Σχετικά με τις προβλέψεις που ξεκίνησαν ήδη να γίνονται για τις επιπτώσεις της παρατεταμένης καραντίνας στο εγγύς μέλλον ως προς την αλλαγή της ψυχοσύνθεσης πολλών ανθρώπων τόνισε: “ Η διεθνής ψυχιατρική κοινότητα είναι σε επιφυλακή για τις συνθήκες που θα διαμορφωθούν στην Ψυχική Υγεία της μετά Covid-19 εποχής. Ο Άνθρωπος είναι φύσει Κοινωνικό Όν. Η απομόνωση δεν μπορεί παρά να επηρεάσει τις περισσότερες από τις ψυχικές του λειτουργίες. Αγχώδεις και συναισθηματικές διαταραχές, ψυχαναγκαστικές εκδηλώσεις και υποχονδρίαση, αποφευκτικές και φοβικές συμπεριφορές είναι πιθανό να κάνουν την εμφάνιση τους σε πληθυσμούς πάνω από το στατιστικά αναμενόμενο”, ενώ μιλώντας και για τα προβλήματα ενδοεοικογενιακής έντασης και βίας σημέιωσε: “Προβλήματα σχέσεων, ενδοοικογενειακές συγκρούσεις και σεξουαλικές δυσλειτουργίες ήδη απασχολούν όλο και περισσότερους ανθρώπους. Η όσο το δυνατόν ταχύτερη αποκατάσταση μιας κοινωνικής λειτουργικότητας και επαναφοράς της κανονικότητας στις συνήθεις ανθρώπινες δραστηριότητες είναι παραπάνω από αναγκαία, με την απόλυτη προτεραιότητα να πρέπει να δοθεί σε εκείνες που αφορούν σε παιδιά και νέους”.

Το βιβλίο της Ελένης Λαζαράτου: Εξώφυλλο βιβλίου και Οπισθόφυλλο