SOS εκπέμπουν τα ρέματα της Αττικής

Τραγικές καταστάσεις έχει ζήσει η Αττική με τις πλημμύρες, καθώς ο φόβος με τις φονικές καταστροφές στην Μάνδρα και στην Εύβοια ζωντανεύει. Ακόμη και αν έχει περάσει καιρός, η κατάσταση φαίνεται ότι δεν έχει αλλάξει. Τα νέα έντονα καιρικά φαινόμενα που αναμένονται τον χειμώνα, επαναφέρουν τη συζήτηση γύρω από τα αίτια που έχουν δημιουργήσει προβλήματα στις περιοχές. 

Της Νατάσσας Βουδούρη 

Τα ρέματα αντιμετωπίζονται εδώ και χρόνια ως απλοί αγωγοί ομβρίων υδάτων και όχι ως μέρος του οικοσυστήματος. Πολλά είναι αυτά τα στοιχεία που γεννούν το χάος κάθε φορά που οι δυνατές νεροποντές χτυπούν την Αττική.

Ο καθαρισμός, η αποκατάσταση και η συντήρηση των ρεμάτων αποτελεί προτεραιότητα και μία από τις βασικές μέριμνες για την Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής, σύμφωνα με όσα δήλωσε αποκλειστικά στο kedenews ο Αντιπεριφερειάρχης Ανατολικής Αττικής Θανάσης Αυγερινός.

Στην Ανατολική Αττική το μήκος των ρεμάτων είναι 350 με 400χιλ. περίπου.

Οι επικινδυνότητα τους καθορίζεται με την «Έγκριση του Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας Λεκανών Απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής (EL06) και της αντίστοιχης Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων», σύμφωνα με το ΦΕΚ τεύχος Β΄ 2693 της 06-07-2018 και με βάση αυτό έχουμε αρχίσει ήδη και επεμβαίνουμε – διευθετούμε και μελετούμε τα ρέματα.

Σύμφωνα με πληροφορίες από την Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής σε εξέλιξη βρίσκονται οι εξής μελέτες: 

1. «ΜΕΛΕΤΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΧΕΡΩΜΑΤΟΣ - ΜΗΛΑΔΕΖΑΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΟΜΒΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ» προϋπολογισμού 659.948,64 € (με ΦΠΑ)

2. «ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΡΕΜΑΤΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ» προϋπολογισμού 342.034,97 € (με ΦΠΑ)

3. «ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΣΩΠΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ» προϋπολογισμού 329.351,61 € (με ΦΠΑ)

4. «Οριοθέτηση-Διευθέτηση ρεμάτων Π.Ε.Α.Α. (Ρέμα Ροδόπολης)» προϋπολογισμού 95.050,35 €(με ΦΠΑ)

5. «ΜΕΛΕΤΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ – ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΡΕΜΑΤΩΝ ΒΟΡΕΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ» προϋπολογισμού 498.996,78 € (με ΦΠΑ).

Για τα ρέματα Σέχρι, Κακόρεμα του Δήμου Ωρωπίων, για το ρέμα των Καλυβίων και για τα ρέματα της Μάριζας και Παπαχωράφι του Δήμου Παλλήνης, απαιτούνται επικαιροποιήσεις των μελετών των οριοθετήσεων, στις οποίες σύμφωνα με τον Αντιπεριφερειάρχη κ. Αυγερινό, προχωράνε και έχουν εξασφαλίσει πιστώσεις για την δημοπράτησή τους.

Ακόμη προσθέτει: «Πέραν αυτών, έχουμε εξασφαλίσει πιστώσεις και συντάσσουμε τα τεύχη για την δημοπράτησή των κάτωθι μελετών:

1. Μελέτη Οριοθέτησης και Διευθέτησης των Ρεμάτων Αρί και Μάριζας του Δήμου Σαρωνικού

2. Μελέτες αντιπλημμυρικής θωράκισης ζωνών υψηλού κινδύνου πλημμυρών Βορείου και Νότιου Τομέα Κορωπίου

3. Μελέτη Οριοθέτησης και τοπικών Διευθετήσεων του Ρέματος Φασίδερι και κλάδου αυτού από την Δ.Ε. Κρυονερίου έως την Οδό Αγ. Αθανασίου (κατάντη της BIC).

Τέλος επίκειται η υπογραφή σύμβασης (έχει αναδειχθεί ανάδοχος) για την εκπόνηση της μελέτης: «ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΑΧΑΡΝΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΑΝΑΣΧΕΣΗΣ» προϋπολογισμού 619.504,52 € (με ΦΠΑ).»

Ταυτόχρονα το Υπουργείο ΥΠΟ.ΔΙ έχει ολοκληρώσει και δημοπρατήσει τα έργα διευθέτησης των ρεμάτων Εσχατιάς και Καναπίτσας του Δήμου Αχαρνών και το ρέμα του Ερασίνου του Δήμου Μαρκοπούλου Μεσογαίας. Επίσης ολοκληρώνει τις διαδικασίες για την δημοπράτηση του Μεγάλου ρέματος Ραφήνας. Τέλος εκπονεί μελέτες για όλα τα ρέματα της περιοχής Μαραθώνα και Νέας Μάκρης.

«Με όλα τα ανωτέρω και σε συνδυασμό με τον καθαρισμό των ρεμάτων που πραγματοποιούμε κάθε χρόνο με εντατικούς ρυθμούς, προσπαθούμε να διασφαλίσουμε τους συμπολίτες μας, προστατεύοντας πρωτίστως τις ανθρώπινες ζωές, αλλά και τις περιουσίες τους και τις υποδομές», επισήμανε ο κ. Αυγερινός.

Για τα επικίνδυνα ρέματα που ενδέχεται να φέρουν εικόνες ίδιες με εκείνες της Μάνδρας και της Εύβοιας, καθώς και για τις μελέτες που εντάσσονται σε ζώνες υψηλής επικινδυνότητας, μίλησε στο kedenews ο Δρ. Πολιτικός Μηχανικός – Υδρολόγος και Μέλος ΔΣ Συλλόγου «ΡΟΗ – Πολίτες υπέρ των Ρεμάτων», Δημήτρης Ζαρρής.

Μελέτες αντιπλημμυρικής προστασίας σε περιοχές που βρίσκονται πλησίον ρεμάτων, που χαρακτηρίζονται ως υψηλής επικινδυνότητας σε πλημμύρες, υπάρχουν πολλές. Οι βιβλιοθήκες, τα συρτάρια και οι αποθήκες του Υπουργείου Υποδομών, των Περιφερειών και των Δήμων είναι γεμάτες από τέτοιες μελέτες.

Το σημαντικό πρόβλημα είναι ότι αντιμετωπίζουν το τμήμα που παρουσιάζει πλημμυρική επικινδυνότητα σαν να μην υπάρχει ούτε ανάντη ούτε κατάντη τμήμα πλέον εκείνου που αντιμετωπίζεται σε κάθε μελέτη. Δηλαδή οι μελέτες αυτές είναι αποσπασματικές και δεν αντιμετωπίζουν την πλημμυρική επικινδυνότητα ενός σημείου του υδρογραφικού δικτύου σε σχέση με όλη τη λεκάνη απορροής. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι οι λύσεις αντιπλημμυρικής

προστασίας που μελετώνται να αφορούν σχεδόν αποκλειστικά σε «σκληρές λύσεις» αντιπλημμυρικής προστασίας που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα μόνο προσωρινά αφενός αλλά και μεταφέροντας και ενισχύοντας το πρόβλημα (είτε της πλημμύρας είτε των διαβρώσεων) σε άλλο σημείο προς τα κατάντη.

Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Εκτίμηση & Διαχείριση του Πλημμυρικού Κινδύνου (2007/60/ΕΕ) προτρέπει τα κράτη – μέλη να διερευνούν λύσεις στην αντιπλημμυρική προστασία που να αντιμετωπίζουν μια λεκάνη απορροής στην ολότητά της, εξετάζοντας λύσεις από μια ευρεία γκάμα επιστημονικών προτάσεων που αυτές περιλαμβάνουν και την διευθέτηση με φυσικά υλικά (αυτό που ονομάζουμε οικομηχανική ή bioengineering). Σημειώνω εδώ ότι

κακώς η διευθέτηση με τα γνωστά συρματοκιβώτια (ή σαραζανέτια) θεωρείται ως φιλική, προς το περιβάλλον, λύση καθώς ευθύς εξαρχής απαγορεύει πλέον την πρόσβαση και το περίπατο στο ρέμα ειδικά αν διαστρωθεί και ο πυθμένας.

Επομένως η αντιπλημμυρική προστασία μια περιοχής θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ενιαία σε όλη τη λεκάνη απορροής εξετάζοντάς τεχνικές λύσεις από ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών ειδικοτήτων ώστε να επιτυγχάνεται το επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή και την αντιπλημμυρική προστασία αλλά και τη διατήρηση και προστασία των πολύτιμων αστικών ποτάμιων οικοσυστημάτων. Μια win – win κατάσταση είναι εφικτή.

Θεωρητικά κάθε ρέμα στην Ελλάδα είναι υποψήφιο, λίγο ως πολύ, για να αντικαταστήσει τη Μάνδρα και την Εύβοια στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στα τηλεοπτικά παράθυρα. Για τον απλούστατο λόγο ότι κάθε ρέμα στην Ελλάδα έχει υποστεί κάποια σοβαρή υδρομορφολογική αλλοίωση (μπάζωμα, κάλυψη, κλπ) που να μειώνει, λιγότερο ή περισσότερο, την παροχετευτικότητά του. Ειδικά τα ρέματα στα οποία υπάρχει πρόσβαση με

τις λεγόμενες ιρλανδικές διαβάσεις, θεωρούνται πολύ επικίνδυνα για την ανθρώπινη ζωή ειδικά σε συνθήκες αιφνίδιας πλημμύρας.

Το πρόβλημα είναι όμως ότι υποψήφια για παρόμοιες εικόνες παραμένουν και τα ρέματα τα οποία έχουν διευθετηθεί στο παρελθόν με το μοναδικό τρόπο που γνωρίζει το Ελληνικό σύστημα παραγωγής τεχνικών έργων. Η διευθέτηση με σκληρά υλικά (π.χ. με σκυρόδεμα) θεωρητικά καλύπτει την πλημμύρα με μια συγκεκριμένη περίοδο επαναφοράς, δηλαδή όσο πιο σπάνια είναι μια πλημμύρα τόσο μεγαλύτερη τιμή της παροχής έχει. Όμως, αφενός οι

αβεβαιότητες στον υδρολογικό σχεδιασμό είναι σημαντικές (οι ελλείψεις δεδομένων σε βροχοπτώσεις μεγάλης έντασης είναι μια από τις αβεβαιότητες), αλλά και ότι παραμένει πιθανό (έστω με μικρότερη πιθανότητα) να συμβεί κάποια πλημμύρα με μεγαλύτερη περίοδο επαναφοράς από αυτήν που έχει σχεδιαστεί το έργο. Σε μια τέτοια περίπτωση, η ενέργεια της ροής που θα υπερχειλίζει θα είναι τόσο μεγάλη (λόγω της υψηλής ταχύτητας ροής η οποία δημιουργείται από τα λεία τοιχώματα των επενδεδυμένων από σκυρόδεμα ρεμάτων) που θα καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμά του. Αντίθετα, αν τα ρέματά αυτά (ακόμα και για την ίδια διατομή) παρέμεναν στη φυσική τους μορφή, τότε μπορεί να υπερχείλιζαν συχνότερα, όμως η ενέργεια της ροής θα ήταν πολύ μικρότερη και οι επιπτώσεις τους απόλυτα διαχειρίσιμες.