Ανοιξε... παράθυρο για τα αρχαία της Υπαπαντής η Μενδώνη (βίντεο)
“Παράθυρο” για την ανάδειξη των αρχαίων στην πλατεία Υπαπαντής άνοιξε χθες η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη απαντώντας στη Βουλή σε ερώτηση του βουλευτή Αλέξη Χαρίτση.
"Ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας είναι ο δήμος. Εφόσον προσκομίσει νέα στοιχεία τότε σύμφωνα με τη διαδικασία την οποία προβλέπει ο νόμος, το υπουργείο Πολιτισμού θα πράξει αυτό που πρέπει να πράξει, θα αναπέμψει το θέμα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ)" δήλωσε χαρακτηριστικά η κ. Μενδώνη πετώντας το μπαλάκι στο Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμάτας.
Παράλληλα πέταξε το γάντι στις τοπικές αρχές καλώντας τους να υποβάλουν πρόταση για συστηματική μελέτη στο Κάστρο της πόλης, προκειμένου να αναδειχθούν οι αρχαίες Φαρές.
Για τα αρχαία στην πλατεία Υπαπαντής η κ. Μενδώνη ουσιαστικά έδειξε το δρόμο της γραφειοκρατίας που πρέπει να ακολουθήσει ο δήμος για να ανοίξει και πάλι το θέμα που έκλεισε τυπικά με την προηγούμενη απόφαση του ΚΑΣ. Με δεδομένο ότι η κ. Μενδώνη δεν είναι πολιτικός καριέρας και ότι υπηρέτησε πολλές δεκαετίες το υπουργείο Πολιτισμού, η απάντησή της κάθε άλλο παρά έκπληξη προκαλεί. Αντιθέτως η προσήλωση στο γράμμα του νόμου είναι μάλλον αναμενόμενη, όπως προβλέψιμα είναι και τα πολιτικά στραβοπατήματα που θα είχε αποφύγει αν δεν έλεγε πως μόνο μια "μερίδα" Καλαματιανών ενδιαφέρεται για τα αρχαία. Μια έμπειρη πολιτικός θα είχε αποφύγει επίσης τον υπαινιγμό για την απραξία του πρώην δημάρχου Καλαμάτας Σταύρου Μπένου αναφορικά με τα αρχαία, αφού μεταξύ άλλων μια ανασκαφή στα χρόνια του μητροπολίτη Χρυσοστόμου Θέμελη θα προκαλούσε σύγκρουση με την Εκκλησία, η οποία θα είχε οδυνηρές επιπτώσεις στην πορεία της πόλης.
Πέρα από αυτές τις δύο "άτυχες στιγμές" η κ. Μενδώνη απέφυγε την αντιπαράθεση με τον κ. Χαρίτση και κινήθηκε στο δρόμο της ηπιότητας και της συνεννόησης που άνοιξε με την ερώτησή του ο Μεσσήνιος βουλευτής. Ο κ. Χαρίτσης τόσο στην ερώτησή του όσο και στη δευτερολογία του έθεσε το συμφέρον της πόλης πάνω από τα μικροκομματικά οφέλη που θα απέδιδε μια σύγκρουση. Στο ίδιο πνεύμα συνεννόησης φαίνεται ότι κινούνται και οι περισσότερες παρατάξεις όχι μόνο του Δημοτικού αλλά και του Περιφερειακού Συμβουλίου αφήνοντας ελπίδες ότι τελικώς θα κατατεθεί μια ενιαία πρόταση προς το υπουργείο Πολιτισμού.
Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ
Η "Ε" αναδημοσιεύει από τα πρακτικά της Βουλής όλο το διάλογο μεταξύ της υπουργού Λίνας Μενδώνη, του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Χαρίτση και του προεδρεύοντος Νικήτα Κακλαμάνη.
Αναλυτικά η συζήτηση στη Βουλή:
Νικήτας Κακλαμάνης (προεδρεύων): "Προχωράμε για τις επόμενες δύο ερωτήσεις που είναι το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Θα απαντήσει στη μία η υπουργός η κ. Μενδώνη που είναι παρούσα όπως πάντα και ο κ. Αυγενάκης, όπως πάντα, στην επόμενη. Η πρώτη είναι η με αριθμό 989/28-8-2020 επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή Μεσσηνίας του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς κ. Αλέξανδρου (Αλέξη) Χαρίτση προς την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, με θέμα: «Να αποκαλυφθούν και να αναδειχθούν τα αρχαία ευρήματα της πλατείας Υπαπαντής στην Καλαμάτα». Πράγματι εξαιρετική, πανέμορφη πλατεία, κύριε Χαρίτση. Οποιος δεν έχει πάει, να πάει. Ορίστε, έχετε τον λόγο".
Αλέξης Χαρίτσης (βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ): "Ευχαριστώ πολύ, κύριε πρόεδρε. Ευχαριστώ και για τα καλά σας λόγια για την πόλη μας. Κυρία υπουργέ, το έργο της ανάπλασης της πλατείας Υπαπαντής Καλαμάτας μετά και την ολοκλήρωση πριν από λίγες ημέρες της προκήρυξης για την ανάδειξη του αναδόχου, έχει προκαλέσει πραγματικά μια πάρα πολύ μεγάλη αναστάτωση στους κατοίκους αλλά και στους φορείς της πόλης μας. Σύμφωνα με τη μελέτη της ανάπλασης της πλατείας δεν λαμβάνονται υπόψη τα υπό κατάχωση εδώ και εξήντα χρόνια αρχαία ευρήματα, τα οποία είχαν αποκαλυφθεί ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα και δεν λαμβάνεται δυστυχώς και καμία μέριμνα ως προς την ανασκαφή και την ανάδειξή τους. Κάνω μια πολύ σύντομη αναδρομή γιατί πρέπει να το γνωρίζετε. Να σας ενημερώσω -αν δεν το ξέρετε- ότι εδώ μιλάμε για το τελευταίο σκέλος μιας συνολικής διαδικασίας ανάπλασης, η οποία κρατάει πολλά χρόνια, στο Ιστορικό Κέντρο της πόλης και στην οποία προς τιμήν τους και όλοι οι δήμαρχοι, οι οποίοι διετέλεσαν τις τελευταίες δεκαετίες, ο ένας μετά τον άλλον συνέχισαν όλο αυτό το έργο και βρισκόμαστε στο τελευταίο σκέλος λοιπόν αυτής της προσπάθειας. Το 2011 λοιπόν ο δήμος θέλησε να προχωρήσει στην ανάπλαση της πλατείας και η τοπική αρχαιολογική υπηρεσία εισηγήθηκε το αυτονόητο, δηλαδή την παράλληλη διενέργεια συστηματικών ανασκαφών για τη μελέτη και ανάδειξη των αρχαιοτήτων, που ήταν ήδη γνωστό ότι φιλοξενεί η περιοχή, καθώς ήταν ήδη κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος. Η συστηματική ανασκαφή του έργου και του χώρου του συγκεκριμένου όπως επισημαίνει και ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων, θα αναδείξει αρχαιότητες που ανάγονται στους γεωμετρικούς, αρχαϊκούς, κλασικούς, ελληνιστικούς, ρωμαϊκούς και μεσαιωνικούς χρόνους.
Ειδικά για την περιοχή της Καλαμάτας να σας ενημερώσω ότι αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία μιας και στον αστικό ιστό της πόλης ο μόνος άλλος επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος είναι στα Ακοβίτικα, άρα είναι πολύ κρίσιμο έτσι ώστε να υπάρξει αυτή η σύνδεση και να σταματήσει και αυτή η εσφαλμένη εντύπωση, αν θέλετε, ότι η ιστορία της πόλης ξεκινάει από τους μεσαιωνικούς χρόνους και όχι από την αρχαιότητα.
Δυστυχώς, όμως, κατά την τελευταία επίσκεψή σας στην Καλαμάτα, κυρία υπουργέ, όταν σας ετέθη το ερώτημα δηλώσατε ότι η κατάχωση ως τρόπος προστασίας εξυπηρετεί και προστατεύει καλύτερα τα αρχαία και απαντήσατε αρνητικά στο αίτημα για την ανάδειξη των ευρημάτων. Νομίζω, όμως, ότι η ουσία δεν βρίσκεται στο κατά πόσο είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη και ορθή η συγκεκριμένη μέθοδος της κατάχωσης. Εδώ μιλάμε για την ανάγκη από τη μεριά του υπουργείου Πολιτισμού να υπάρχει μια συνολική στρατηγική και μία πολιτική βούληση για τη συστηματική έρευνα, ανασκαφή και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, μαζί βεβαίως με τις αναπλάσεις οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για την ποιότητα ζωής των πόλεών μας και στη συγκεκριμένη περίπτωση της Καλαμάτας, για να μπορούν οι πόλεις και οι κάτοικοί τους να διαβιούν σε σύγχρονες συνθήκες. Είναι, όμως, εξίσου σημαντικό οι κάτοικοι να έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν, να επικοινωνούν αν θέλετε, και με το παρελθόν τους, και μέσω αυτών των ευρημάτων με την ιστορία της πόλης τους.
Το υπουργείο Πολιτισμού κατά τη γνώμη μας οφείλει να αναδεικνύει και όχι να καταχώνει την ιστορική πορεία μιας σημαντικής πόλης, όπως είναι η πόλη της Καλαμάτας, πόσο μάλλον όταν αυτό το αίτημα είναι ένα αίτημα το οποίο αγκαλιάζει τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της πόλης.
Με αυτά τα δεδομένα και έχοντας υπόψη ότι ζούμε σε μια εποχή που, το βλέπουμε και όλοι όταν ταξιδεύουμε σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις, γίνεται μια πολύ μεγάλη προσπάθεια απ’ όλους για την ανάδειξη των ιστορικών τους κέντρων με την προβολή της ιστορικής και πολιτιστικής τους κληρονομιάς, αλλά και με αυτό το πάνδημο, επιστρέψτε μου να πω με την κυριολεκτική έννοια του όρου, αίτημα από τη μεριά των κατοίκων της Καλαμάτας, σας ερωτώ, κυρία υπουργέ, αν θα εκκινήσετε τις διαδικασίες για την αποκάλυψη των αρχαίων της πλατείας Υπαπαντής και αν θα διασφαλίσετε τη σχετική χρηματοδότηση, ώστε να προχωρήσει βεβαίως η διαδικασία της ανάπλασης της πλατείας με επικαιροποιημένη, όμως, μελέτη, η οποία θα προβλέπει την ανάδειξη των αρχαίων και της διαχρονικής ιστορίας της πόλης μας, όπως επιθυμεί, επαναλαμβάνω και πάλι, σύσσωμη η τοπική κοινωνία. Σας ευχαριστώ πολύ".
Νικήτας Κακλαμάνης: "Τον λόγο έχει η κυρία υπουργός".
Λίνα Μενδώνη (υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού): "Ευχαριστώ πολύ, κύριε πρόεδρε. Κύριε βουλευτά, ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση γιατί μου δίνετε την ευκαιρία να διευκρινίσουμε κάποια ζητήματα για το θέμα των αρχαιοτήτων στην πλατεία Υπαπαντής στην Καλαμάτα με βάση όχι μόνο το τι θέλουμε, αλλά και με βάση το θεσμικό πλαίσιο το οποίο υπάρχει και να δούμε τι είναι αυτά τα οποία πρέπει να γίνουν για να κινηθεί κανείς ή προς την κατεύθυνση που τώρα κινείται η συγκεκριμένη μελέτη ή να την αναθεωρήσει. Το 1960 κατά τη διάρκεια των έργων για τη διαμόρφωση της πλατείας γύρω από τον ναό της Υπαπαντής ο τότε έφορος Αρχαιοτήτων Νικόλαος Γιαλούρης πραγματοποίησε σωστική -όχι συστηματική- ανασκαφή στη νοτιοανατολική γωνία της πλατείας, στην οποία αποκαλύφθηκαν τείχη μεγάλου οικοδομήματος που φαίνεται ότι είναι κάτι που έχει δημόσιο χαρακτήρα που χρονολογούνται από τα ελληνιστικά ως τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια. Ηταν μια σωστική ανασκαφή της τάξεως περίπου των 300 τετραγωνικών. Η έρευνα αυτή δεν δημοσιεύτηκε ποτέ και τα μόνα γνωστά στοιχεία τα οποία έχουμε είναι από ένα δημοσίευμα της “Καθημερινής” της 14ης Αυγούστου του 1960. Με βάση, λοιπόν, τα ευρήματα αυτά κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι η αρχαία πόλη των Φαρών θα πρέπει να αναπτύχθηκε στην περιοχή εντός και γύρω από το Κάστρο της Καλαμάτας. Το 2010 υποβλήθηκε από τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Καλαμάτας επικαιροποιημένη προμελέτη «Διαμόρφωση πλατείας του Ιερού Ναού Υπαπαντής στην Καλαμάτα στο πλαίσιο της μελέτης ανάπλασης του Ιστορικού Κέντρου Καλαμάτας Γ’ φάση». Οι δύο τότε συναρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων, η ΛΗ’ Εφορεία Προϊστορικών - Κλασικών Αρχαιοτήτων και η 26η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων διαβίβασαν τη μελέτη, ως όφειλαν να κάνουν, στις κεντρικές υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού. Το θέμα εισήχθη για την κατά νόμο γνωμοδότηση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο τον Μάρτιο του 2011. Το Συμβούλιο γνωμοδότησε για τη μελέτη ανάπλασης της πλατείας Υπαπαντής, η οποία έχει κατατεθεί από τον δήμο -το τονίζω αυτό- υπό τον όρο «Οι υποκείμενες αρχαιότητες στο νοτιοανατολικό τμήμα της πλατείας να διατηρηθούν σε κατάχωση για την καλύτερη προστασία τους». Αυτό αναφέρεται και στη σχετική απόφαση του τότε υπουργού Πολιτισμού: «Εγκρίνουμε την επικαιροποιημένη προμελέτη διαμόρφωσης της πλατείας του Ιερού Ναού Υπαπαντής στην Καλαμάτα εκτός από τη διαμόρφωση που προβλέπει την αποκάλυψη αρχαιολογικών καταλοίπων παλαιάς ανασκαφής και την κάλυψή τους με γυάλινο στέγαστρο διότι η διατήρηση των καταλοίπων αυτών σε κατάχωση είναι προτιμότερη για την αποτελεσματικότερη προστασία τους. Επιπλέον κατά την εκτέλεση των εργασιών να ληφθεί μέριμνα να αφαιρεθεί το υλικό της παλιάς κάλυψης του δαπέδου της πλατείας σε μικρό βάθος για να μην αποξηλωθεί το μπετόν». Καταθέτω στα πρακτικά και την οικεία υπουργική απόφαση. Εδώ να επισημάνω ότι σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3028/2002 και την επιστημονική δεοντολογία η κατάχωση αποτελεί τρόπο προστασίας των αρχαιοτήτων και αυτό είναι απόλυτα σαφές. Αν δεν ήταν έτσι η γνωμοδότηση του ΚΑΣ, η απόφαση και πλήθος άλλων αποφάσεων θα ήταν παράνομες. Ομως αυτό που έχει σημασία είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι όλα τα αρχαία δεν είναι εν δυνάμει αναδείξιμα. Γι’ αυτό και ο αρχαιολογικός νόμος προβλέπει συγκεκριμένους τρόπους και βαθμούς προστασίας. Η κατάχωση πολλές φορές προστατεύει πολύ καλύτερα τα αρχαία από αυτό που κάποιος θα θεωρήσει ως ανάδειξή τους. Ανεξαρτήτως, όμως, αυτού τον Μάιο του 2015 -Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας ενέκρινε και θεώρησε την οριστική μελέτη εφαρμογής του συγκεκριμένου έργου, η οποία ήταν σύμφωνη με τον όρο της υπουργικής απόφασης, δηλαδή για τη μη αποκάλυψη των αρχαίων καταλοίπων στη νοτιοανατολική γωνία της πλατείας. Επομένως, σύμφωνα με τον νόμο -με τον νόμο, το τονίζω- και τη διοικητική πρακτική, για το υπουργείο Πολιτισμού το θέμα έχει ολοκληρωθεί όταν εγκρίθηκε η συγκεκριμένη μελέτη. Εξ όσων γνωρίζω και από την ενημέρωση που έχω από τις υπηρεσίες δεν έχουν κατατεθεί σε καμία υπηρεσία νεότερα στοιχεία τα οποία να στοιχειοθετούν την αναπομπή του θέματος στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.
Οπως έχω ήδη αναφέρει και στην πρόσφατη επίσκεψή μου στην Καλαμάτα, ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας είναι ο δήμος. Εφόσον προσκομίσει νέα στοιχεία τότε σύμφωνα με τη διαδικασία την οποία προβλέπει ο νόμος, το υπουργείο Πολιτισμού θα πράξει αυτό που πρέπει να πράξει, θα αναπέμψει το θέμα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υποβληθεί νέα μελέτη που να προβλέπει με σαφήνεια τόσο τη διενέργεια της ανασκαφικής έρευνας των αρχαιοτήτων του 1960 όσο και τον τρόπο προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων αυτών βάσει σύγχρονων προδιαγραφών, ώστε να εξασφαλίζεται σε βάθος χρόνου αφενός η άρτια διατήρηση των αρχαιοτήτων και αφετέρου η απρόσκοπτη προσέγγισή τους από επιστημονικό προσωπικό για τις απαιτούμενες εργασίες συντήρησης και καθαρισμού τους.
Επίσης οφείλω να σημειώσω ότι σύμφωνα με τις διατάξεις -υπάρχουν συγκεκριμένες διατάξεις στον ν.3028/2002- η χρηματοδότηση για τη σύνταξη της κατάλληλης τεχνικής λύσης που θα προβλέπει την έρευνα, την προστασία και την ανάδειξη των αρχαιοτήτων καθώς και οι δαπάνες για την υλοποίησή της από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας θα πρέπει να προβλεφθεί στον προϋπολογισμό του έργου. Οι αρχαιολογικές εργασίες θα αποτελέσουν αυτοτελές υποέργο για την προστασία των εγκείμενων αρχαιοτήτων στο τεχνικό δελτίο χρηματοδότησης του όλου έργου.
Αυτή είναι η κατά νόμο διαδικασία. Αυτή τη διαδικασία επιβάλλεται να ακολουθήσουμε".
Νικήτας Κακλαμάνης: "Λοιπόν, αν κατάλαβα καλά, για να βοηθήσω τώρα λίγο και εγώ τη διαδικασία και να μην πάμε σε ατέρμονη συζήτηση, είπατε κυρία υπουργέ στον κ. Χαρίτση ότι αν ο δήμαρχος Καλαμάτας υποβάλλει συμπληρωματικά στοιχεία το υπουργείο είναι έτοιμο να αναπέμψει τη μελέτη προς αναθεώρηση. Τον λόγο έχει ο κ. Χαρίτσης".
Αλέξης Χαρίτσης: "Θα είμαι σύντομος, κύριε πρόεδρε, όσο γίνεται. Γιατί επιτρέψετέ μου να σας πω ότι μπορεί το συγκεκριμένο ζήτημα να είναι ένα ζήτημα το οποίο να χαρακτηρίζεται τοπικού ενδιαφέροντος, αλλά πιστέψτε με είναι ένα ζήτημα το οποίο απασχολεί πάρα πολύ την τοπική κοινωνία. Κυρία υπουργέ, ουσιαστικά και εσείς με την απάντησή σας υπονοήσατε -ο είπε τώρα και ο αξιότιμος κύριος πρόεδρος- ότι ουσιαστικά λύσεις υπάρχουν, λύσεις μπορούν να βρεθούν έτσι ώστε να μπορέσει να προχωρήσει η ανάπλαση και ταυτόχρονα να προχωρήσει η αποκάλυψη, η ανάδειξη και η προστασία των αρχαίων στην πλατεία της Υπαπαντής. Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό το γεγονός ότι γύρω από αυτό το ζήτημα έχουν τοποθετηθεί άνθρωποι πάρα πολύ σημαντικοί, οι οποίοι έχουν και εμπειρία στα σχετικά ζητήματα μεγαλύτερη εμού, και νομίζω ότι θα ήταν σημαντικό για τη Βουλή να καταθέσουμε τις απόψεις τους. Αναφέρομαι χαρακτηριστικά στις δηλώσεις του αρχαιολόγου κ. Θέμελη, ο οποίος έχει συνδεθεί και με την περιοχή λόγω και της πολύχρονης εμπλοκής του στην ανάδειξη του πολύ σημαντικού αρχαιολογικού χώρου της Μεσσήνης, ο οποίος υποστηρίζει ότι εφόσον θέλετε να ξηλώσετε την πλατεία, πρέπει να γίνει ανασκαφή και να διατηρηθούν τα αρχαία κάτω, επισκέψιμα και ορατά, να συντηρηθούν, να στερεωθούν και να ανασκαφούν πληρέστερα, γιατί ο αρχαιολόγος Γιαλούρης που έκανε την κατάχωση έκανε τομές βιαστικά στη διάρκεια μιας λεγόμενης σωστικής, όπως είπατε κι εσείς, και όχι συστηματικής ανασκαφής. Τώρα που ξέρουμε ότι έχει αρχαία, πρέπει να κάνουμε μια συστηματική ανασκαφή. Θα καταθέσω στα πρακτικά τη δήλωση του αρχαιολόγου κ. Θέμελη. Ο πρώην δήμαρχος και πρώην υπουργός Πολιτισμού, που ήταν και αρμόδιος για το θέμα, ο κ. Μπένος, μιλάει για στιγμές οι οποίες είναι συμβολικές και μεγάλες για την ιστορική μας πόλη: «Οι διεργασίες για την έναρξη των έργων ανάπλασης της πλατείας Υπαπαντής πρέπει να σταματήσουν τώρα. Η μεταφορά των χρημάτων σε άλλα έργα είναι απλή διαδικασία. Αμεσα πρέπει να ξεκινήσουν οι διεργασίες για συστηματική ανασκαφή, η οποία θα είναι ο καλύτερος οδηγός για τη μελέτη». Περιγράφει και τρόπους μάλιστα εύρεσης της αναγκαίας χρηματοδότησης για να προχωρήσει το έργο, ενώ και ο μητροπολίτης Μεσσηνίας -και ξέρετε, για την πόλη της Καλαμάτας έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί ο συγκεκριμένος χώρος έχει ταυτιστεί στο συλλογικό υποσυνείδητο με τη θρησκευτική λατρεία, μιας κι εκεί βρίσκεται η πολιούχος της πόλης, η Υπαπαντή- λέει τα εξής: «Από την πρώτη φορά που ήρθα στην Καλαμάτα το 2007, ήμουν υπέρ της αποκάλυψης των αρχαίων της πόλης στην Υπαπαντή, γιατί είναι στοιχείο της ιστορίας της πόλης και πρέπει να το σεβαστούμε και είναι στοιχείο της πολιτιστικής πορείας της πόλης». Αυτά τα καταθέτω, αν μου επιτρέπετε, κύριε πρόεδρε, στα πρακτικά της Βουλής. Νομίζω, κυρία υπουργέ, ότι είναι πολύ σημαντικό να σας ενημερώσω πως τις τελευταίες μέρες υπάρχει η εξέλιξη ότι συγκροτείται μια διαπαραταξιακή επιτροπή στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης. Το θέμα θα συζητηθεί και στο Δημοτικό Συμβούλιο. Εφόσον και από τη μεριά σας εσείς μου απαντήσατε σήμερα ότι είναι σημαντικό να κατατεθούν νέα επικαιροποιημένα στοιχεία για να δούμε αν μπορεί το ζήτημα να επανεξεταστεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, νομίζω ότι αυτό είναι ένα μήνυμα σημαντικό. Υπάρχουν λοιπόν λύσεις. Πολιτική βούληση χρειάζεται και σας καλώ -νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό για ολόκληρη την πόλη μας- να επιδείξετε αυτήν την αναγκαία πολιτική βούληση έτσι ώστε να βρεθεί μια λύση. Δεν συζητάμε για ένα παρεμπίπτον ζήτημα, συζητάμε για την ιστορία της πόλης μας, συζητάμε για το πώς η σύγχρονη πόλη, οι κάτοικοί της, οι επόμενες γενιές θα επικοινωνούν, θα συνομιλούν με το παρελθόν, με την ιστορία της Καλαμάτας και νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό να βρούμε μια λύση κοινά αποδεκτή. Δεν χωρούν εδώ σε τέτοια ζητήματα, κατά τη γνώμη μου, μικροκομματικές αντιπαραθέσεις. Να κάτσουμε όλοι από κοινού στην ίδια μεριά του τραπεζιού να βρούμε μια λύση για να προχωρήσει και η ανάπλαση, αλλά ταυτόχρονα και η συστηματική ανασκαφή για να αναδειχθούν και να προστατευθούν τα αρχαία. Σας ευχαριστώ πολύ".
Νικήτας Κακλαμάνης: "Ωραία. Ούτως ή άλλως, κύριε Χαρίτση μου, το σημερινό σχέδιο υπογραφή ΣΥΡΙΖΑ έχει. Τον λόγο έχει η κυρία υπουργός".
Λίνα Μενδώνη: "Κύριε βουλευτά, σέβομαι τις απόψεις του ανασκαφέα της Μεσσήνης, του καθηγητή και φίλου και συναδέλφου κ. Πέτρου Θέμελη. Ο κ. Μπένος ήταν δήμαρχος στην Καλαμάτα. Θεωρείται και είναι από τους πολύ καλούς αυτοδιοικητικούς. Βεβαίως, ήταν δήμαρχος μετά το 1960 που είχαν αποκαλυφθεί οι αρχαιότητες αυτές από τον Νίκο Γιαλούρη, αλλά ανεξαρτήτως όλων αυτών το υπουργείο Πολιτισμού και ο υπουργός Πολιτισμού είναι υποχρεωμένος να εφαρμόσει τον νόμο και το είπα, νομίζω, πολύ αναλυτικά στην πρωτολογία μου. Εφόσον ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας, ο οποίος είναι ο Δήμος Καλαμάτας, υποβάλλει νέα στοιχεία, νέα μελέτη, προφανώς το υπουργείο Πολιτισμού θα ακολουθήσει τη διαδικασία που προβλέπει ο νόμος και ο υπουργός, εγώ δηλαδή, θα αναπέμψω το θέμα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Δεν σας κρύβω ότι εκτιμώ την έγνοια σας, όπως και το ενδιαφέρον μερίδας συμπατριωτών σας -γιατί στην Καλαμάτα δεν υπάρχει ταύτιση γι’ αυτό το θέμα, αλλά τέλος πάντων- που επιθυμούν να ερευνηθεί το παρελθόν της πόλης και να αποκαλυφθούν τα δεδομένα τα οποία ενδεχομένως να ενισχύσουν την άποψη ότι η σημερινή Καλαμάτα είναι η διάδοχος κατάσταση, ταυτίζεται χωροταξικά με την αρχαία πόλη των Φαρών. Οπως έχω ήδη αναφέρει, με βάση και τις αρχαιότητες της Υπαπαντής, κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι πράγματι η αρχαία πόλη των Φαρών αναπτύχθηκε εντός και γύρω από το Κάστρο της Καλαμάτας. Απλώς αναρωτιέμαι αν έχετε σκεφτεί ότι θα μπορούσατε όλοι οι φορείς της πόλης να αναζητήσετε με πιο επιστημονικό τρόπο το παρελθόν της Καλαμάτας στο Κάστρο. Γιατί αν πραγματικά η σύγχρονη πόλη επιθυμεί την έρευνα και την ανάδειξη του παρελθόντος της, θα μπορούσε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, την υποστήριξη των αυτοδιοικητικών φορέων αλλά και των λοιπών φορέων της Καλαμάτας και των φορέων της κοινωνίας των πολιτών, να εκπονήσει ένα πρόγραμμα συστηματικής αρχαιολογικής έρευνας στο Κάστρο. Και αυτό πραγματικά θα είχε νόημα, καθώς το πεδίο της έρευνας μπορεί να επιλεγεί εξαρχής με επιστημονικά κριτήρια και όχι με βάση ένα τυχαίο εύρημα στη γωνία της σημερινής πλατείας Υπαπαντής, όπου -σημειωτέον- οι εγκείμενες αρχαιότητες μπορούν να επεκτείνονται και κάτω από την εκκλησία ή το επισκοπικό μέγαρο. Αν είναι έτσι, πώς μπορούν να αποκαλυφθούν οι αρχαιότητες και να αναδειχθούν σωστά; Θα επεκταθεί η ανασκαφή σε υπόγειο σκάμμα κάτω από τον ναό της Υπαπαντής; Αυτό θα πρέπει να το λάβει υπόψη της η όποια μελέτη. Ή θα μεταφερθεί το επισκοπικό μέγαρο; Τεχνικά όλα γίνονται. Το υπουργείο Πολιτισμού και οι καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες τους έχουν, μέσα στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης, την υποχρέωση να διασφαλίζουν τα μνημεία με βάση τις αρχές της ολοκληρωμένης προστασίας, έτσι όπως αποτυπώνονται στον αρχαιολογικό νόμο και στις διεθνείς συμβάσεις που έχει υπογράψει και κυρώσει η Ελλάδα. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι και στην περίπτωση των αρχαίων Φαρών, της σημερινής Καλαμάτας ενδεχομένως, το υπουργείο Πολιτισμού είναι υποχρεωμένο να πράξει ακριβώς το ίδιο".
