«Η νέα συμφωνία της Ευρώπης πρέπει να έχει υποχρεωτικούς μηχανισμούς αλληλεγγύης και όχι εθελοντικούς. Δεν θέλουμε να μας χρηματοδοτούν για να σηκώνουμε το βάρος. Θέλουμε να μοιραστούμε τα βάρη», τονίζει σε συνέντευξή του στα «Παραπολιτικά» ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης
Προαναγγέλλει επίσης το κλείσιμο εντός του 2020 συνολικά 67 ξενοδοχείων που χρησιμοποιούνται για στέγαση μεταναστών και αποκαλύπτει ότι μέχρι στιγμής 250 ΜΚΟ έχουν εγγραφεί στο Μητρώο Ελληνικών και Ξένων ΜΚΟ, που έχει δημιουργήσει το υπουργείο.
Τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου έχουν γίνει το επίκεντρο του προσφυγικού ζητήματος τα τελευταία χρόνια. Πόσοι πρόσφυγες και μετανάστες υπάρχουν σήμερα στα νησιά και τι προβλέπει ο σχεδιασμός σας μέχρι το τέλος του χρόνου για τις υπάρχουσες δομές φιλοξενίας;
Πράγματι τα πέντε νησιά του Αιγαίου, από το 2015, σήκωσαν το βάρος της μεταναστευτικής κρίσης στην Ευρώπη. Αυτό πλέον αλλάζει, αλλάζει ουσιαστικά, με την αυστηρή φύλαξη των θαλασσίων αλλά και των χερσαίων συνόρων της χώρας μας. Η Ελλάδα δεν είναι ξέφραγο αμπέλι, δεν θέλουμε να είμαστε η πύλη εισόδου των μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Και παράλληλα, χάρη αφενός στη φύλαξη των συνόρων και αφετέρου λόγω της επιτάχυνσης της διαδικασίας έκδοσης αποφάσεων, προχωράμε αποφασιστικά στην αποσυμφόρηση των νησιών. Τον Ιούλιο στα πέντε νησιά του Αιγαίου διέμεναν 13.000 λιγότεροι, σε σύγκριση με τον αριθμό αυτών που διέμεναν τον Ιανουάριο του 2020, δηλαδή, λιγότεροι κατά 1/3 μέσα στο έτος. Ομως, η αισθητή αποσυμφόρηση των νησιών προκύπτει και από άλλα δεδομένα. Οι μεταφορές προς την ενδοχώρα στο τετράμηνο Απριλίου - Ιουλίου του 2020 ανήλθαν στις 11.000, χωρίς όμως να προχωρήσουμε σε δημιουργία νέων δομών στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αντίθετα, ο σχεδιασμός μας προβλέπει ότι 67 ξενοδοχεία που χρησιμοποιούνται για στέγαση μεταναστών θα κλείσουν εντός του έτους, περιορίζοντας τις δομές από 109 σε 32.
Ποια είναι τα στοιχεία που έχετε για τις προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές από τα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της χώρας μας τους τελευταίους μήνες του 2020; Είστε ικανοποιημένος με την εικόνα αυτή;
Στο τετράμηνο Απριλίου - Ιουλίου του 2020 είχαμε μεγάλη μείωση των αφίξεων κατά 93,12% προς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου σε σύγκριση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2019. Σε απόλυτους αριθμούς, φέτος, στο τετράμηνο Απριλίου - Ιουλίου είχαμε συνολικά 850 αφίξεις, όταν πέρσι στο αντίστοιχο διάστημα καταγράφηκαν 12.363 αφίξεις. Αξίζει να επισημανθεί ότι σε τρία νησιά - Χίο, Λέρο και Κω - δεν υπήρξε καμία άφιξη, ενώ στη Σάμο καταγράφηκε μια άφιξη (8 άτομα) σε 4 μήνες. Στη Λέσβο είχαμε μείωση αφίξεων κατά 85%. Συγκεκριμένα, στο τετράμηνο Απριλίου - Ιουλίου 2020, υπήρξαν 796 αφίξεις, όταν στο αντίστοιχο τετράμηνο του 2019 οι αφίξεις ανήλθαν σε 5.118. Δεν θέλουμε η χώρα μας να είναι θελκτικός προορισμός για τους οικονομικούς μετανάστες και από όλα τα στοιχεία επιβεβαιώνεται ότι έχουμε κάνει σοβαρή, αποτελεσματική και μετρήσιμη δουλειά πάνω σε αυτό το μείζον ζήτημα.
Ποια μέριμνα ή σχεδιασμός υπάρχει για όσους τελικά αλλοδαπούς λαμβάνουν άσυλο και αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες; Βλέπουμε, για παράδειγμα, αρκετούς να κοιμούνται στο κέντρο της Αθήνας, στην πλατεία Βικτωρίας.
Για όσους λαμβάνουν καθεστώς διεθνούς προστασίας, λειτουργεί το Πρόγραμμα ΗΛΙΟΣ, από τον Αύγουστο του 2019, το οποίο προσφέρει καθοδήγηση, επιδότηση ενοικίου, βοήθεια στην εξεύρεση κατοικίας και εργασίας, καθώς και εκμάθηση γλώσσας και δεξιοτήτων. Και τους τελευταίους μήνες βλέπουμε σημαντική αύξηση των εγγεγραμμένων. Θέλω να τονίσω και να είναι ξεκάθαρο, ότι η χώρα μας δεν θα δίνει ούτε ισόβια σύνταξη, ούτε ισόβια κατοικία στους πρόσφυγες. Εφαρμόζουμε αυτό που προβλέπει η διεθνής νομοθεσία. Εναν μήνα μετά την απόφαση ασύλου σταματάει η παροχή στέγης, η παροχή σίτισης και η παροχή οικονομικού επιδόματος. Οποιος θέλει να μείνει σε αυτή τη χώρα πρέπει να μπορέσει να δουλέψει, να πατήσει στα πόδια του. Εχει μεν πρόσβαση στο κοινωνικό κράτος, αλλά δεν έχει ισόβια ειδικά προνόμια. Κατά καιρούς υπάρχουν κάποιες προσωρινές συγκεντρώσεις στην πλατεία Βικτωρίας. Αυτό είναι πρόβλημα και το αντιμετωπίζουμε μαζί με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και τον Δήμο Αθηναίων.
Υπάρχει μετρήσιμη πρόοδος στο ζήτημα της επιστροφής μεταναστών στις πατρίδες τους και στη μετεγκατάσταση προσφύγων σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης;
Ναι, υπάρχει μετρήσιμη πρόοδος. Φέτος, στο πρώτο εξάμηνο επεστράφησαν στις χώρες προέλευσής τους ή μετεγκαταστάθηκαν σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. συνολικά 3.591 άτομα. Ο αριθμός επιστροφών αποτελεί ποσοστό 36,7% σε σχέση με τον αριθμό των αφίξεων που σημειώθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2020. Περιλαμβάνονται μεταφορές, βάσει του Κανονισμού του Δουβλίνου και μετεγκαταστάσεις ασυνόδευτων ανηλίκων σε πέντε χώρες της Ε.Ε. Συνεχίζουμε το πρόγραμμα για τη μετεγκατάσταση συνολικά 1.600 ανήλικων σε χώρες Ε.Ε. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η έναρξη του προγράμματος εθελοντικών επιστροφών 5.000 ατόμων αποκλειστικά από τα νησιά του Αιγαίου προς τις χώρες προέλευσης. Ηδη πριν από δύο μέρες επέστρεψαν με αυτό το πρόγραμμα στο Ιράκ συνολικά 134 άτομα. Πρόγραμμα το οποίο προσφέρει οικονομικό κίνητρο, το οποίο χρηματοδοτεί η Ε.Ε., ύψους 2.000 ευρώ σε όποιον επιλέξει να επιστρέψει.
Ο σχεδιασμός που είχατε παρουσιάσει στις αρχές του έτους για κλειστά κέντρα προχωράει; Πόσα θα κατασκευαστούν τελικά και πότε θα είναι έτοιμο το πρώτο;
Στη Σάμο, μέσα στο 2020, κλείνει η δομή που υπάρχει μέσα στην πόλη - στο Βαθύ - και μεταφέρεται σε μια νέα θέση εκτός του αστικού ιστού. Στην Κω, η υφιστάμενη δομή θα γίνει κλειστή και ελεγχόμενη. Στη Λέρο υπάρχει μια μετακίνηση της δομής στην ίδια γεωγραφική περιοχή, αλλά φεύγει από το ψυχιατρείο της Λέρου. Παραμένει σε εκκρεμότητα τι θα γίνει στη Μυτιλήνη και στη Χίο. Στόχος μας σε αυτά τα δύο νησιά είναι να είναι μικρότερες οι δομές αλλά ασφαλέστερες και για τους διαμένοντες και για τις τοπικές κοινωνίες. Και θέλουμε να το πετύχουμε σε συνεννόηση με τις τοπικές κοινωνίες.
Πόσες οργανώσεις έχουν γραφτεί στο Μητρώο ελληνικών και ξένων ΜΚΟ;
Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας εβδομάδας στο ηλεκτρονικό μητρώο των ΜΚΟ, έχουν δημιουργήσει λογαριασμό 250 χρήστες. Από αυτούς τους 250 χρήστες, οι 77 έχουν ολοκληρώσει την πρώτη φάση εγγραφής, η οποία περιλαμβάνει την κατάθεση των βασικών στοιχείων της κάθε ΜΚΟ. Από τους 250 χρήστες, οι 101 έχουν καταθέσει εκτός από τα βασικά στοιχεία της Α΄ φάσης και το σύνολο των δικαιολογητικών της Β΄ φάσης και τώρα βρίσκονται στη διαδικασία του τελικού ελέγχου. Η κατάσταση με την Τουρκία είναι τεταμένη. Στο κομμάτι του προσφυγικού-μεταναστευτικού υπάρχει συνεργασία με τις τουρκικές αρχές; Πράγματι η Τουρκία προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να εργαλειοποιήσει τη μεταναστευτική κρίση για γεωπολιτικούς λόγους τον Μάρτιο. Μέχρι τότε, είχαν πραγματοποιηθεί, βάσει της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας, 139 επιστροφές μεταναστών, αριθμός αυξημένος κατά 76% σε σύγκριση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2019. Σήμερα λόγω των κλειστών συνόρων έχουν ανασταλεί οι επιστροφές.
Εδώ και μία δεκαετία, τουλάχιστον, η χώρα μας ζητάει την αλλαγή του κανονισμού του Δουβλίνου, που ρίχνει δυσανάλογα βάρη στις χώρες πρώτης υποδοχής. Θα γίνει αυτή η μεταρρύθμιση και προς ποια κατεύθυνση;
Η συμφωνία του Δουβλίνου οδήγησε τα κράτη πρώτης υποδοχής να σηκώσουν δυσανάλογο βάρος. Η νέα συμφωνία της Ευρώπης πρέπει να έχει υποχρεωτικούς μηχανισμούς αλληλεγγύης και όχι εθελοντικούς. Δεν θέλουμε να μας χρηματοδοτούν για να σηκώνουμε το βάρος. Θέλουμε να μοιραστούμε τα βάρη και αυτό, νομίζω, είναι ένα πολύ καταλυτικό σημείο που η Ελλάδα περιμένει στον νέο κανονισμό. Ζητάμε να δημιουργηθεί ένας κοινός ευρωπαϊκός μηχανισμός επιστροφών. Η Ευρώπη, πλέον, αναγνωρίζει ότι αυτοί που έρχονται στην Ευρώπη κατά 2/3 δεν είναι πρόσφυγες. Ζητάμε μια ενιαία ευρωπαϊκή ισορροπημένη στάση για να λύσουμε ένα πρόβλημα που αφορά όλη την Ευρώπη και όχι μόνο τα 5 νησιά του Αιγαίου.
Σας προβληματίζει η εξέλιξη της πανδημίας του κορονοϊού στη χώρα μας σε σχέση με την υπερσυγκέντρωση προσφύγων και μεταναστών σε ορισμένα κέντρα ανά την επικράτεια;
Φυσικά και ανησυχούμε και λαμβάνουμε όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα. Από την 1η Μαρτίου και μετά, οι ελάχιστες ροές που υπάρχουν προς τη χώρα μας δεν πηγαίνουν στις παλιές δομές. Παραμένουν σε χώρους καραντίνας μέχρι να ελεγχθούν υγειονομικά όλες οι νέες αφίξεις, ώστε να μην υπάρχει είσοδος του κορονοϊού από νέες αφίξεις στις υφιστάμενες δομές. Επίσης, διατηρούνται μέχρι τις 31 Αυγούστου τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας όσων κατοικούν στις δομές για την προστασία και των ιδίων αλλά και των τοπικών κοινωνιών. Είναι σημαντικό ότι στην πρώτη φάση της πανδημίας δεν είχαμε κανένα κρούσμα στα νησιά και καμία απώλεια ανθρώπινης ζωής.
Πώς κρίνετε τις αντιδράσεις τοπικών παραγόντων, όπως του περιφερειάρχη κ. Μουτζούρη, για το νέο κέντρο υγείας πλησίον του ΚΥΤ της Μόριας;
Νομίζω ότι όλοι αντιλαμβάνονται την ανάγκη υγειονομικής θωράκισης των δομών, προς όφελος όλων. Ειδικά των τοπικών κοινωνιών, που σήμερα βλέπουν την επιβάρυνση των νοσοκομείων. Και, ειδικά, σε μια εποχή που τα ζητήματα δημόσιας υγείας παραμένουν στο προσκήνιο.
